To sh k ent te m ir y o ‘l m u h a n d is L a r iin s t it u t I 4 A. E. O d IL x o ‘jayev qurilish materiallari 5340200 «Bino va inshootlar qurilishi»

I ВОЦ. QURILISH MATERIALLARINING
ASOSIY XOSSALARI
V
1.1. Umumiy ma’lumotlar
Qurilish 
materiallarining har bir turi o ‘ziga xos fizik, mexanik, 
kimyoviy 
hamda maxsus texnologik (va shu kabilar) xossalarga ega 
bo'ladi. 
Buyumlarning tarkibi, strukturasi fizik-kimyoviy, texnologik 
jarayonlar 
ta’sirida o ‘zgarishi ulaming barcha xossalarini o ‘zgartiradi.
Qurilish 
materiallari kelib chiqishiga ko‘ra tabiiy va sun’iy bo‘ladi. 
Ular xossalariga 
nisbatan plastik (bitum, giltuproq), elastik (yog‘och, 
polat, rezina), mo‘rt 
(keram ika, shisha, beton, cho ‘yan), m aterial 
mustahkamligiga 
qarab mustahkamligi yuqori (po‘lat, granit, shisha), 
mustahkam 
(beton, yog‘och, polimerbeton, pishiq g ‘isht) va mustahkamligi 
past (gips, ohaktosh, 
xomg‘isht, yacheykali beton) turlarga boMinadi.
Materiallarning 
ishlatilish sharoitiga ko‘ra konstruktiv (tabiiy tosh 
materiallari, 
beton, keramika, yog‘och, plastmassa va h.k.) va maxsus 
(issiqlik va tovush 
izolyatsiyasi, gidroizolyatsiya, korroziyaga chidamli, 
olovga bardoshli, 
radiatsiyadan himoyalovchi, biologik muhitga chidamli 
va h.k.) turlarga 
boMinadi.
1.2. Qurilish materiallarining fizik xossalari
Zlchlik 
(g/sm3,g/m3) - absolyut zich materialning hajm birligidagi 
massasi. Agar 
material m assasini 
m,
zich holatdagi hajm ini 
Va
deb 
belgilasak, unda
p= m/V
r
a
Absolyut zich 
materiallar juda kam bo‘lib, ularga kvars, shisha, po‘lat, 
plastmassalaming 
ba’zi turlari kiradi. Amaliyotda qattiq materiallarning 
7.ichligi tarozi 
va hajm o ‘lchash asboblari yordamida aniqlanadi. Suyuq