To sh k ent te m ir y o ‘l m u h a n d is L a r iin s t it u t I 4 A. E. O d IL x o ‘jayev qurilish materiallari 5340200 «Bino va inshootlar qurilishi»

beriladigan greben; 7. kuydirilgan ohakni chiqarib
oluvchi mexanizm.
^ Лу, у тТ
?
-
Д.?
54

---

Kichik qurilish maydonlaridabo‘lak-bo‘lak ohak maxsus xandaqlarda 
suv bilan aralashtirilgan holda kamida ikki hafita davomida so‘ndiriladi. 
Bu usulda ohak so‘ndirilganda so‘nmagan zarrachalar miqdori m e’yordan 
oshmasligi shart.
O hakning qo^ghi. 
Havoyi ohak so‘ndirilgach ochiq havoda asta- 
sekin quriydi va havo tarkibidan C 0 2, gazini olib qotadi:
C a(0H )2+ C 0 2=CaC 03+H20
Ohak bog'lovchisi qotish jarayonida Ca(OH)2 zarrachalari bir-biriga 
yaqinlashadi, zichlashadi, kristallanadi va mustahkam qurilish materiali 
hosil bo‘ladi. Ohak materiallari mustahkamligini tezlikda oshirish uchun 
ulami issiqlik bilan qayta ishlanadi.
S o ‘ndirilmagan kukun ohakni
avvaldan so‘ndirmasdan maxsus 
tegirmonda kukun holatga keltirib tayyorlanadi. Bu ohak asosidagi qurilish 
qorishmalari tez qotadi.
Ohak tarkibiga 90-150 foiz suv kiritilganda ohak bevosita material 
ichida gidratlansa, (CaOHzO) CaO ning gidratatsiya va kristallanish 
jarayonlari tezlashadi. Gidratatsiya jarayonida ajrab chiqqan issiqlik 
qurilish qorishmasi va betonning qotishini tezlashtiradi.
Uning tarkibiga kukun holatdagi mineral qo ‘shimchalar (shlaklar, 
kullar, ohaktosh va shu kabilar) qo‘shiladi. Bu turdagi ohak bog‘lovchisi 
tayyorlangandan keyin darhol ishlatilgani m a’qul, aks holda mahsulot 
havodan namni olib, bog‘lovchilik xususiyatini yo‘qotadi.
O hak b og‘lovch isin in g asosiy xossalari. 
Sifatiga qarab havoyi 
ohak sanoatda 3 xil navda ishlab chiqariladi. So‘nish tezligiga nisbatan 
havoyi ohak tez so‘nadigan (8 daqiqagacha), o ‘rtacha tezlikda so‘nadigan 
(25 daqiqagacha) va sekin so ‘nadigan (25 daqiqadan ko‘p) turlarga 
bo‘linadi. To‘yingan so‘ndirilmagan ohakning maydalik darajasi №02 
va №008 elaklardagi qoldiqlari bilan belgilanadi. Elaklardagi qoldiqlar 
1,0 va 15 foiz bo‘lishi kerak. Uning to‘kma zichligi 800 - 1200 kg/m3. 
Havoyi ohak mustahkamligi jihatidan mineral bog‘lovchilar o ‘rtasida eng 
pasti hisoblanadi. Ohak asosidagi qurilish qorishmalarinirg siqilishdagi 
mustahkam chegarasi, so‘ndirilgan ohak ishlatilganda, 0,4 - 1,0 MPa 
b o iad i. Shuning uchun havoyi ohak navlari mustahkamligi bo‘yicha 
emas, balki uning tarkibiga nisbatan belgilanadi. Ohaktosh tarkibida 
tuproqsimon va boshqa qo‘shimchalar kam bo‘lsa, ohak aktivligi shuncha 
yuqori, so‘nishi esa tez bo‘ladi.
55

---