To sh k ent te m ir y o ‘l m u h a n d is L a r iin s t it u t I 4 A. E. O d IL x o ‘jayev qurilish materiallari 5340200 «Bino va inshootlar qurilishi»

K asseta usuli -
stend texnologiyaning bir turi bo‘lib, buyumlar 
vertikal qolip-kassetalarda tayyorlanadi. Qolip-kassetalar yonma yon 
joylashgan, metall plastinkalar bilan bir-biridan ajratilgan qoliplardan
108

---

iborat bo‘ladi. Kasseta ustanovkasida temirbeton buyumlar qoliplanadi va 
issiqlik bilan ishlov beriladi.
Qolip-kassetalarga quyilgan beton qorishmasi osma yoki chuqurlik 
titratkichlar yordamida zichlashtiriladi Ular buyumni bug4 yoki elektr toki 
bilan isitish uchun rnqslashtirilgan maxsus moslamalarga ega. Kassetalarda 
buyumga 85-95 °C Ijaroratda 6-10 soat davomida issiqlik bilan ishlov 
beriladi.
Issiqlik bilan ishlov berilib, yetarli mustahkamlikka erishgan buyumlar 
ko‘prik krani vositasida yoki ko‘prik krani yordamida tayyor mahsulotlar 
omborxonasiga olib boriladi. Kasseta usulida tashqi va ichki devor panellari 
hamda plitalari, yopmalar paneli, zinapoya marshlari va maydonchalari, 
balkon plitalari va shu kabi yassi yuzali yupqa temirbeton konstruksiyalar 
tayyorlanadi. Bu usul boshqa usullarga nisbatan mehnat unumdorligining 
yuqoriligi, ishlab chiqarish maydonining kichikligi, energiya tejamkorligi 
va qat’iy ritm talab etilmasligi bilan farqlanadi.
7.3.2. Temirbeton konstruksiyalarning sifatini nazorat qilish
Temirbeton buyum va konstruksiyalar tayyor bo‘lgach, albatta sifati 
zavod texnik nazorat b o ‘limi xodimlari tomonidan nazorat qilinadi. 
Ishlab chiqariladigan har bir buyum va konstruksiya sifat ko‘rsatkichlari 
jihatidan Davlat standarti talablariga javob berishi kerak. Buyumlar sifatini 
nazoratdan o ‘tkazishda tashqi k o ‘rinishi, shakli, o ‘lchamlari, himoya 
qatlamining qalinligi armaturalar va konstruksiyani ko‘tarishda ilinadigan 
po‘lat sirtmoqlaming sifati hamda joylashishi, betonning mustahkamligi 
va uning loyihaga muvofiqligi aniqlanadi. Tashqi va ichki devor panellari 
hamda plitalarining o ‘rtacha zichligi ham aniqlanadi. Har bir buyum 
va konstruksiyalar guruhidan tanlab olingan kontrol namunalarning 
mustahkamligi, bikrligi, darzlar hosil bo‘lishga turg‘unligi va zarurat 
bo‘lganda boshqa xossalari sinab ko‘riladi.
Davlat standarti (RSt) yoki texnik shartlar (TSt) talabiga mos keladigan 
har bir temirbeton buyum va konstruksiya maxsus bo‘yoqlar bilan marka- 
lanadi. Markada buyum yoki konstruksiyaning pasport nomeri, indeksi 
(ti-pi), tayyorlovchi zavod markasi, nazoratchining nomeri va xususiy 
hollarda tavyorlangan sana k o ‘rsatiladi. Konstruksiya guruhiga ikki 
nusxada pasport tuziladi, ulardan biri iste’molchiga beriladi, ikkinchisi 
zavodda qoldiriladi.