“Tálim sistemasında elektron tálim ortalıǵında islewdegi mashqalalar hám sheshimler”

“Tálim sistemasında elektron tálim ortalıǵında 
islewdegi mashqalalar hám sheshimler”
pán-texnika tarawınıń integraciyalasıwi, bul processtiń tálim menen uyǵınlasıwı hám 
innovaciyalardıń sociallıq turmısta qollanıwı joqarı nátiyjelerge alıp kelip atır. 
Úzliksiz tálim sisteması ushın oqıw ádebiyatlarınıń jańa áwladın jaratıw úzliksiz tálim 
sistemasında oqıw ádebiyatları tálim túrleri ushın tastıyıqlanǵan mámleket tálim standartları 
hám pánler boyınsha ajıralmas baylanısqan oqıw programmaları tiykarında tayarlanıwı, 
bunda arnawlı bir pánniń oqıw ádebiyatları usı tálim túrinde oqıtılatuǵın basqa pánler menen 
baylanıslılıǵın, basqa tálim túrlerinde bul pánniń oqıw programmalarındaǵı baylanıslılıqtı 
támiyinlew hám de oqıw ádebiyatları belgilengen tártipte hár tárepleme ekspertizadan 
ótkeriliwi názerde tutılǵan. Úzliksiz tálim sistemasınıń barlıq túrlerinde fundamental bilimler 
boyınsha oqıw ádebiyatları tiykarınan dástúriy baspa formada tayarlanadı. 
Elektron oqıw ádebiyatları bilim alıwshılardıń pikirlew qábiletlerin keńeytiwge, 
dáslepki bilimlerin rawajlandırıwǵa hám tereńlestiriwge, qosımsha maǵlıwmatlar menen 
támiyinlewge mólsherlengen bolıp, kóbirek tereńlestirip oqıtılatuǵın pánler boyınsha 
jaratılıwı maqsetke muwapıq. Oqıw ádebiyatlarınıń mazmunı bilim alıwshılarda ózbetinshe 
hám erkin pikirlew, alınǵan bilimlerdi basqıshpa-basqısh bayıtıw, joqarı dárejede 
jetilistiriwtirib barıw, ózbetinshe tálim alıw, jańa bilimlerdi oqıw ádebiyatlardan ızlep tabıw 
kónlikpelerin payda etiwdi támiyinlewi kerek. 
Ápiwayı sabaqlıqqa qaraǵanda, multimedia quralları, elektron sabaqlıqlar hám 
resurslar arqalı oqıtıw nátiyjeli bolıp tabıladı, sebebi kompyuter oqıtıwshı ushın qıyın bolǵan 
bazi wazıypalardı atqara aladı, óz ornında hám waqtında materialdı kórsetiw, bilim dárejesin 
durıs anıqlaw imkaniyatın beredi. Keyingi jıllarda kompyuter múmkinshiliklerinen 
paydalanǵan halda, elektron sabaqlıqlar hám qóllanbalar, virtual laboratoriya hám kórsetiw 
tájiriybelerin jaratıw hám shólkemlestiriw óz nátiyjesin berip atır. 
Elektron sabaqlıqtıń oqıw processinde oqıw - materiallarınan paydalanıw ushın keń 
múmkinshilikler jaratatuǵın oqıw quralı sıpatında bólek ornı bar. Qánigelerdiń pikirine 
qaraǵanda insannıń esitiw aǵzalarına salıstırǵanda kóriw aǵzaları járdeminde bes márte kóp 
maǵlıwmatlardı eslep qalıw múmkin eken. Sebebi esitiw aǵzalarına salıstırǵanda kóriw 
aǵzalarınan alınatuǵın maǵlıwmatlar qayta kodlastırılmay tuwrıdan-tuwrı yadqa ótedi hám 
saqlanadı. Elektron sabaqlıq dástúriy sabaqlıqqa salıstırǵanda oqıw materialların kórsetiw 
ushın keń múmkinshilikler jaratadı. Elektron sabaqlıq oqıwshılardıń kóbirek ózbetinshe 
islewleri ushın mólsherlengen didaktik funkciyalardı orınlaw menen bir qatarda oqıw 
procesine qoyılǵan barlıq talaplarǵa juwap beriwi kerek. Elektron sabaqlıq haqqında sóz 
etilgende, olardıń psixologiyalıq, estetikalıq, gigienik hám metodikalıq - psixologiyalıq 
táreplerin de itibarǵa alıw kerek boladı.
Maǵlıwmatlardı qabıllawǵa onıń tek mazmunı emes, bálki ólshemi, háriplerdiń 
kórinisi, reńi hám suwrettiń háreketi sıyaqlı faktler de zárúrli rol oynawı múmkin. 
Oqıwshılardıń 
maǵlıwmatlardı 
qabıllawı 
ushın 
elektron 
sabaqlıqtaǵı 
ayriqsha 
ayrıqmashılıqlar, yaǵnıy animaciya, reńdi ajıratıp kórsetiw, dawısı informaciya sıyaqlı 
qurallar tásir etiwi múmkin. Sonı esten shıǵarmawımız kerek, bunday qurallardıń kóp 
muǵdarda bolıwı insan salamatlıǵına tásir kórsetiwi múmkin. Elektron sabaqlıqtı jaratıwda 
taǵı bir zárúrli mashqala bul paydalanıwshılarǵa qansha muǵdarda maǵlıwmat beriw 
múmkinligi menen baylanıslı. Elektron sabaqlıqlar menen islewde shınıǵıw qılıw rejiminde 
yamasa kóbirek óz betinshe islew saatlarında paydalanıw maqsetke muwapıq.
Solay etip, elektron sabaqlıqlardan nátiyjeli qollanıw olardıń pedogogikalıq táreplerinen 
tısqarı psixologiyalıq, gigienik táreplerin itibarǵa alǵan halda qollanıw, oqıwshılardı 
intellektuallıq qábiletlerin hám olardıń bul processеу aktiv qatnas etiwdi támiyinleydi. 
Ulıwmalastırıp aytqanda, elektron sabaqlıqlardan sabaq ótiwde paydalanıw oqıw procesiniń 

---

Qaraqalpaqstan 
Respublikası xalıq bılımlendiriw xızmetkerlerin 
qayta tayarlaw hám olardıń qánigeligin arttırıw aymaqlıq orayı
120