Tizim va signallarni qayta ishlash O’quv uslubiy majmua

 
Nazorat uchun savollar 
1. SP da hisoblash tezkorligini oshirishning asosiy usullarini keltirib o‘ting. 
2. Garvard arxitekturasida xotira qanday bo‘lingan? 
3. Garvard arxitekturasida bitta buyruqning amalga oshirilishining qanday 
bosqichlari mavjud? 
4.
Maxsus buyruqlarga nimalar kiradi? 
5. Apparat-dasturiy parallelizm deganda nima tushuniladi? 
6. SIMD arxitekturasiga tariff bering. 
7. Katta uzunlikga ega bo‘lgan buyruqli so‘zlarga ishlov berish (VLIW) deganda 
nima tushuniladi? 
8. Superskalyar ishlov berish deganda nima tushuniladi? 
9. Raqamli ishlov berish tizimidagi maxsus protsessorlarga misollar keltiring. 
10. Kompyuterning video va audio karta protsessorlari nima maqsadda foydalniladi?

---

164 
11-MA’RUZA. 
SIGNAL 
PROTSESSORLARNING 
ZAMONAVIY 
MODELLARI
11.1. Texas Instruments kompaniyasini signal protsessorlari 
Signallarga raqamli ishlov berish qo‘llanadigan turli ilovalar ishlov berish 
apparaturasiga har xil, ko‘pincha zid talablar qo‘yadi. Shuning uchun apparat 
vositalarini ishlab chiqaruvchilar iste’molchilarning talablarinini maksimal ravishda 
qondirish uchun SP turli modellarining keng to‘plamlarini chiqarishga majburdirlar. 
Raqamli signal protsessorlarining jahondagi yetakchi ishlab chiqaruvchilari Texas 
Instruments, Analog Devices, Motorola ishlatilgan texnologik prinsip bo‘yicha 
o‘zlarining SP modellarini yaratmoqdalar. Dastlab xotira, interfeys, boshqarish 
elementlarining zarur to‘plami va buyruqlarning tegishli to‘plamiga, ega bo‘lgan 
ishlov berishning apparat yadrosi - asosiy protsessorning tayanch modeli yaratiladi. 
Protsessor yadros asosida aniq tadbiqlar uchun qo‘shimcha modullar to‘plami bilan 
farq qiladigan SPning model qatori ishlab chiqariladi. Model qatori chegaralarida 
SP dasturiy kodi, ishlab chiqarish muhiti va dasturlar sozlanishi (otladki) bo‘yicha 
to‘g‘ri keladi. Bunday yondashish ishlov berish yadrosining bazaviy arxitekturasini 
o‘zgartirmasdan turli sohalarda qo‘llash uchun SP apparaturasining talab etiladigan 
variantlarini tez yaratish imkonini beradi [9, 10]. 
SPning arxitekturasi, so‘z formati, vazifasi va boshqa ko‘pgina 
ko‘rsatkichlariga muvofiq uning turli klassifikatsiyalari mavjud. Ushbu 
ko‘rsatkichlar avvalgi bo‘limlarda ko‘rib chiqilgan, shuning uchun ularni eng 
samarali qo‘llash sohasi nuqtai nazaridan kelib chiqib zamonaviy SPlarni ko‘rib 
chiqish maqsadga muvofiqdir. Yetakchi kompaniyalar SP sotiladigan bozorni o‘zaro 
taqsimlab olinganligini hisobga olgan holda ko‘rsatiladigan xizmatlar turlari va hal 
etiladigan masalalar nuqtai nazaridan ularning qurishning o‘ziga xos xususiyatlarini 
ko‘rib chiqamiz. Eng ko‘p e’tibor universal arxitekturali SPga qaratiladi. Universal 
SP – bu garvard arxitekturasiga, parallelizmning yuqori darajasiga ega, konveyerli 
ishlov berish va buyruqlar to‘plamidan foydalanadigan, signallarga raqamli ishlov 
berish amallariga optimallashtirilgan yuqori tezlikdagi signal protsessorlardir. 

---

165 
Texas Instrument (TI) kompaniyasi uchta platforma (ishlov berish 
yadrolarining uchta turi bazasida) konsepsiyasini e’lon qildi, chunki SPning 
arxitekturasining o‘zi keng qamrovli masalalarning hal etishda zid talablarning 
barchasini qoniqtira olmaydi. Har qanday arxitektura istalgan amaliy masalalar 
uchun yuqori unumdorlikni, iste’mol qilinadigan minimal quvvatni, maksimal 
funksional to‘liqlikni va past narxlarni bir vaqtda ta’minlay olmaydi. Arxitekturani 
optimallashtirish maqsadida TI uchta mustaqil platforma: TMS320S2000, 
TMS320S5000 va TMS320S6000 yaratilishi to‘g‘risida e’lon qildi. Har bir 
platforma doirasida protsessorlar kod bo‘yicha mos, bunda foydalanuvchining 
ixtiyoriga dasturlarni ishlab chiqarish va tuzatishning yagona muhiti taqdim etilgan. 
Har bir platforma boshqa platformalar bilan kam kesishadigan o‘zining qo‘llash 
sohasiga ega.