Titul tema : ip tarmaqlarında qawipsizlikti taminlew quralları hám usılları Reje

Tarmaq túsnigi

Tarmaq - bul eki yamasa odan artıq apparatlardı baylanısıwınan payda bolatuǵın baylanıs bolıp tabıladı. Buǵan mısal etip qálegen zat alıw múmkin. Mısalı bir kompyuterden basqasına maǵlıwmat uzatıw yamasa bir neshe adamlıq yamasa jámáátlik oyınlardı oynaw múmkinshiligi bar. 2 ta insandı telefon arqalı sáwbet qurıwında da hasası retinde tarmaq jatadı. Qısqasha aytatuǵın bolsaq, hár qanday apparattı basqa apparatlar menen baylanıs etiwinde tarmaq túsinigi jatadı.
Tarmaq túrleri
1. PAN (Personal Area Network) - ko'pi menen 8 ta urıs qatnasıwshısılar ámeldegi bolıwı múmkin hám radius qamrovi 30 metrge shekem.

2. LAN (Local Area Network) - 10 nan 100 ge shekem paydalanıwshılar ámeldegi bolıwı múmkin hám radius qamrovi 100 metrge shekem.

3. CAN (Campus penenArea Network) - ózine bir neshe LAN tarmaqların birlestiradi. Úlken hám kóp segmentli LAN payda etinadi.

4. MAN (Metropolitan Area Network) - qala qamrovidagi tarmaq. 1000 metr aralıqtı ózinde óz ishine aladı hám ózinde 1000 ta paydalanıwshılardı ózine birlestiradi.

5. WAN (Wide Area Network) - global kompyuter tarmaǵı esaplanadı. Million abonentlerdi ózinde birlestiradi (Internet).
OSI va TCP/IP
Tarmaqtı islewi ushın bolsa bizge OSI modeli hám TCP/IP protokollar steki zárúr esaplanadı. OSI (Open System Interconnection) modeli 7 ta teksheden ibarat hám hár bir tekshe paket (maǵlıwmat uzatıwdıń bir túri esaplanadı ) payda etiwde óz belgisin qoyıp baradı. Yaǵnıy bunda eger maǵlıwmat qandayda bir apparattan shıǵıp ketiwden aldın 7-teksheden baslap tómengi tekshege túsip barıp paket kórinisine keledi hám uzatıladı. Ekinshi kompyuter onı qabıl etip alǵannan keyin bolsa 1-teksheden baslap joqarıǵa qaray shıǵıp baradı hám maǵlıwmat kórinisine keledi. Bunda eger qaysı bolıp tabıladı tekshede qátelik bolsa, paket qaytaldan soraladı yamasa soraw biykar etiledi (bul túsinikler salıstırmalı esaplanıp, maǵlıwmat almasinuv áyne aytılǵanı sıyaqlı ámelge asırilmaydi). OSI modeliniń 7 tekshesi:

OSI modeli etalon model bolıp, bul tek teoriyalıq tárepten bar. Házirgi kúnde bul model tiykarında TCP/IP stek protokollarına tiykarlanǵan halda tarmaq isleydi. TCP/IP islep shıǵilıwınıń birden-bir sebebi OSI modelin ápiwayılastırıw hám qolay paydalanıw esaplanadı. TCP/IP stek protokolları dúzilisi:

Bunnan tısqarı port túsinigi ámeldegi bolıp, Port bul - logikalıq baylanısıw túyini esaplanıp, bul portlar járdeminde logikalıq kerekli protokolǵa baylanısıw payda etinadi. Qálegen soraw qandayda mánzil degi áyne kerekli portqa shaqırıq etiledi hám juwap qaytarıwda bolsa soraw kelgen portqa qayta jónetiledi. TCP/IP de hár bir protokol ushın port bar. Olardıń ulıwma sanı 65535. Portlar tómendegishe boladı :