Title Lorem Ipsum

Inflatsiyaga qarshi siyosat

Inflatsiya

Inflatsiya so ‘ zi “Inflatio” so ‘ zidan olingan bo ‘ lib, “ish”, “bo ‘ rtish”, “ko ‘ pchish” degan ma ‘ noni anglatadi. Bu so‘z XIX asrning o‘rtalaridan boshlab iqtisodchilar tomonidan iqtisodiy termin sifatida ishlatilguniga qadar, u tibbiyotda xavfli o‘sma kasalini ifodalashda qo‘llanilgan.

Tarixda haqiqatda ham bu so‘zning har tomonlama xavfli ekanligi ko‘rsatilgan. Chunki inflyatsiya qandaydir alohida olingan bozorda tovarlar va xizmatlar narxining o‘sishidangina iborat bo‘lmasdan, bu umumiqtisodiyot uchun xavfli hodisadir. Inflyatsiya so‘zining iqtisodiy tarjimasi – muomalada mavjud bo‘lgan tovarlar va ularning bahosiga nisbatan ko‘p pul chiqarish degan ma‘noni anglatadi.

Iqtisodda inflyatsiyaning yakuniy tovarlar bahosining o‘sishiga, qoniqtirilmagan, lekin qisman to‘lanishi mumkin bo‘lgan talablarning vujudga kelishga olib keladi. Odatda inflyatsiyaning bu turi - klassik inflyatsiya deb yuritiladi.

1960-yillarning boshida inflyatsiya darajasi AQSHda 1-2%ni tashkil etgan. Oxirgi yillarda bu ko‘rsatkich yuqori bo‘lib, nobarqarorligi bilan ajralib turadi. 1960-yilning oxirida inflyatsiya 5%ni tashkil etdi, 1974 yilda esa, ikki sonli ko‘rsatkichga yetdi. 1975-1978 yillarda inflyatsiya darajasi bir muncha sekin o‘sgan bo‘lsada, 1979-1980 yillarda 10%dan o‘sib ketdi. 1982 -1990 yillarda inflyatsiya darajasi 5%gacha pasaydi.

Inflatsiya turlari

Suzib yuruvchi inflatsiya. Bunda yillik inflatsiya suratlari 10 % dan 100% gacha bo`ladi. Mamlakatda narx-navo tezroq o`sa boshlaydi, iqtisodiy o``sish suratlari pasayadi, ishsizlik ko`paya boradi.

Giperinflatsiya. Bu haddan tashqari kuchaygan inflatsiya bo`lib, uning yillik o`sish sur’atlari 100 % dan ko`p bo`lib ayrim holatlarda 1000 % dan ham ortadi. Narx-navo shiddat bilan o`sadi.

O`rmolovchi inflatsiya. Bunda narx-navo sekin o`sadi va inflatsiya suratlari yiliga 1-3 % dan 5-10 % gacha bo`ladi.

Inflations

Hozirda O‘zbekistonda inflatsiya darajasi 11,6 foiz bo‘lib, bu ko‘rsatkich yil yakuniga qadar 11 foizga tushishi kutilmoqda.

Markaziy bank raisi o‘rinbosari Behzod Hamroyev mamlakatda inflatsiya holati xususida ma'lumot berdi. Unga ko‘ra, 2020 yilning o‘tgan sakkiz oyida inflatsiya ko‘rsatkichi o‘tgan yilgi bilan solishtirganda 11,6 foizni tashkil qilgan.

«Avvalroq yil yakunigacha inflatsiya ko‘rsatkichi 11-12,5 foiz darajasida bo‘lishi prognoz qilingan edi. Hozirda yil oxirigacha 11 foiz atrofida inflatsiya bo‘lishini kutyapmiz. 2019 yilda bu ko‘rsatkich 15,2 foiz bo‘lgan. Ko‘rsatkich o‘tgan yilgiga nisbatan 4 bandga pasayishi kutilmoqda.

Inflyatsiyaga qarshi siyosat inflyatsiyaga qarshi tura oladigan choralarni nazarda tutadi. Unga qarshi kurashish zarurati yuzaga keladi, chunki uning ta'siri mamlakat iqtisodiyotiga katta zarar yetkazadi. Aynan shu sababli inflyatsiyaga keskin kelishib bo'lmaydigan hodisa deb qaraldi.

Inflatsiyaga qarshi siyosat

Inflyatsiyani pasaytirishning asosiy siyosati pul-kredit siyosatidir, xususan foiz stavkalarini oshirish talabni pasaytiradi va inflyatsiyani nazorat ostiga olishga yordam beradi. Inflyatsiyani pasaytirishga qaratilgan boshqa siyosat qatoriga yuqori soliq siyosati, ta'minot siyosati, ish haqini nazorat qilish, valyuta kursining ko'tarilishi va pul massasini boshqarish kiradi.

Inflyatsiyani pasaytirish siyosati.

• Pul-kredit siyosati - Yuqori foiz stavkalari. Bu qarz olish narxini oshiradi va xarajatlarni kamaytiradi. Bu iqtisodiy o'sishni pasayishiga va inflyatsiyaning pasayishiga olib keladi.
• Ta'minot siyosati - Bular uzoq muddatli raqobatbardoshlikni oshirishga qaratilgan, masalan: xususiylashtirish va tartibga solish, inflyatsiyani pasayishiga olib keladigan biznes xarajatlarini kamaytirishga yordam beradi.

E`tiboringiz uchun rahmat