Tirnoqli birikmalar tasnifi va texnologiyasi

Tо‘g‘ri tirnoqli birikmaning elementlari
Biriktirishning bu turi eng oddiy va shu bilan birga buyumning mustahkamligini ta’minlaydigan biriktirishdir. Tirnoqli birikmaning elementlari 17-rasmda tasvirlangan.
Tо‘g‘ri tirnoqli birikmani rejalashga kirishishdan oldin mana shu birikma detallarining chizmalarini kо‘rib chiqish kerak

a)Tirnoqli detalib)Gо‘shali detal

Tirnoqli va gо‘shali(uyali) detallarni rejalashda ularning о‘lchamlari moslashtiriladi. Shundan sо‘ng ikkala detalni verstak ustiga yonma-yon stqizib qо‘yiladi va gо‘niya, chizgich hamda qalam yordamida.



Xatkashningtuzilishi.Chizgichyordamida xatkashgaо‘lchamniqо‘yish.

Xatkashbilanrejalash.

Tirnoqvagо‘shanirejalashtartibi:
a - tirnoqning (gо‘shaning) balandliginichizg‘ichvagо‘niyabilanrejalash; b - tirnoqning (gо‘shaning) qalinliginixatkashvagо‘niyabilanrejalash.

Tо‘g‘ri tirioqlarni rejalash uchun moslama va andaza: a - bir nechta shtiftli moslama; 6 - metall andaza.



Tо‘g‘ritirnoqlivaochiquyalibirikma: a - tо‘fitirnoq; b–ochiq uya



Yarim о‘yiqli birikma.
detallarning tо‘rt tomonidan tirnoq va gо‘shaning о‘lchamlari belgilanadi. Tirnoq va gо‘shani rejalashdagi keyingi ishlar xatkash bilan bajariladi. Xatkash yog‘och kunda va uning ichidan о‘tadigan ikkita reykadan iboratdir. Reykalarnyang kо‘ndalang kesimi kvadrat yoki doira shaklida bо‘ladi va ularning bir uchiga 1,5-2 mm li chizgichlar qoqiladi. Mana shu chizgichlar bilan rejalanayotgan zagotovkaning sirtiga rejalash chiziqlari belgilanadi. Reykalarni kerakli о‘lchamda mahkamlash ular ustiga о‘rnatiladigan pona bilan bajariladi . Kunda sirtidan chizgichlargacha bо‘lgan о‘lcham chizgich yordamida belgilanadi .Xatkash bilan rejalashda uning kundasidan о‘ng qо‘l bilan ushlab bruska yoki rejalanayotgan zagotovkaga mahkam bosiladi va bо‘ylamasiga yurgiziladi.Shunda xatkashning chizgichlari zagotovka sirtida chiziq qoldiradi. Xat-kashni uning kundasi chizgich bilan birga harakatlanayotgan tomonga biroz og‘dirib yurgaziladi . Xatkash, gо‘niya va chizg‘ich bilan tо‘g‘ri tirnoq hamda gо‘shani rejalashtasvirlangan.
Tirnoqli birikmalarni rejalashda mehnatning unumdorligini oshirish uchun turli moslama va andazalardan foydalanish mumkin .
Tо‘g‘ri tirnoqli va ochiq gо‘shaliva yarim о‘yiqli birikmalarni rejalash ham yuqoridagi yо‘sinda bajariladi.
Buyumni yasash uchun avval uni hosil qiluvchi hamma detallarni tayyorlanadi, so'ngra ularni tegishli tartibda biriktiriladi, har turli buyumlarni tayyorlash dadetallarni to'g' ri chiziqlar, to'g'ri burchaklar, o'tkir yoki o'tmas burchaklar hamda shakldan ko'rinishida biriktiriladi.
To'g'ri chiziqli biriktirish yog'och detallarni bo'yiga ulab uzaytirish yoki qalinligini oshirish uchun qo'llaniladi. To'g'ri burchakli biriktirish eng ko'p qo'llaniladi.
Bunga misollar sabzavot taxtachasi oyoqchalari, suratlar uchun ramka detallari, deraza romlari, eshiklar, mebellar va shukabilar qo'llaniladi.
O'tkiryokio'tmasburchaklibirikmalarturliasbob-uskunalar,mebellar,imoratlarvaboshqalardaqo'llaniladi.Shakldorbirikmalarmusiqaasboblari,agarvabochkalardaqo'llaniladi.
Biriktirish shakllari yog'och detallarining mustaxkam va aniq biriktirilishi uchun ularning biriktirma sirtlari turli shakllarda tayyorlanadi.Tirnoqlibirikmalarshakllardatayyorlanadi.Tirnoqlarto'g'rivaqiyasirtlishakllardabo' ladi.
Biriktirishvabog'lashusullari.