Tilshunoslik nazariyasi

Neolingvistika. 20 asr boshida Italiyada neolingvistika yoki areal tilshunosligining shakllanishi, ushbu tilshunoslikning vujudga kelishida M.Bartoli, Dj. Bertoni, Bonfante, V.Pizaniyalarning roli. Neolingvistika tomonidan V. Gumboldt, B.Kroche g‘oyalarining tanqidiy idrok etilishi va rivojlantirilishi. Neolingvistikaning asosiy vazifasi: 1. Til estetikasi. 2. Lingvistik geografiyani qamrab olish. Neolingvistika g‘oyalarining Bonfantening “Neolingvistika pozitsiyasi” nomli maqolasida o‘z ifodasini topishi . ” Neolingvistlarning yagona , yakka til yo‘q, faqat turli izoglosslarning yig‘indisigina mavjud” tarzidagi mulohazasi. Kroche talimotiga ko‘ra tilning vujudga kelishi va rivojlanishida ma’naviy faoliyat va badiiy ijodning yotishi. Neolingvistlar tomonidan qo‘shni tillarning “til ittifoqi”ga yaqinlashuvi va birikishining targ‘ib etilishi. Substrat , adstrat va superstratning til qurilishidagi o‘rni. Estetik ideilizmning B.Kroche asarlarida aks etishi va Fossler tomonidan yanada rivojlantirilishi. Areal tilshunoslikning lingvistikaning mustaqil sohasi sifatida voqelanishi. Germaniya. Fransiya, Rossiya kabi mamlakatlarda lingvistik atlaslarning tuzilishi. Sobiq sho‘rolar vaqtida lingvogeografik tadqiqotlarning amalga oshirilishi.Umumiy areal tilshunoslik va taksonomik areal tilshunoslik.
Glossematika va deskriptiv lingvistika. Yevropa mamlakatlari, Rossiya va AQSHda strukturalizm yo‘nalishi maktablarining shakllanishi. Glossematika (Daniya strukturalizmi) ning 1936 yilda tarkib topishi. Unda V. Bryondal, X. Uldall va L. Elmslevlarning faoliyati. “ Umumiy grammatika prinsiplari”, “Kelishik kategoriyasi”, “Leksikadagi struktur tahlil metodi”, “Til va nutq” kabi maqolalar va “Tilshunoslik” nomli L.Elmslev kitobida glossematikaga doir dunyoqarashning aks etishi. Tilni o‘rganishda sub’ektivizmga yo‘l qo‘ygan an’anaviy tilshunslikning tanqidi. Gnoseologiyaning pozitivistik nuqtai nazarga oid kuchsiz tomonlarni ochib tashlashi. Ierarxiyaning faqat deduktiv yo‘l bilan yoritilishi.Ushbu metodning empirik yoki immanent-semiologik metod deb nomlanishi. Mazkur metodning belgilar vazifasini lingvistik tadqiqotlarning asosiy predmeti, deb sanashi. Til birliklarining bevosita nutq jarayonidagi o‘zaro munosabati.