Tilshunoslik fanidan seminar topshiriqlari

13. Naturalizm oqimining mashhur vakili kim?

A) Ferdinand de Sossyur

B) A.A. Potebnya

C) A.Shleyxer

D) G.Shteyntal

14. Psixologizm tilga qanday hodisa sifatida qaradi?

A) ruhiy hodisa

B) moddiy hodisa

C) biologik hodisa

D) ijtimoiy hodisa

15. Psixologizm oqimining mashhur namoyandasi kim?

A) A.Shleyxer

B) V.V. Vinogradov

C) G.Shteyntal

D) M. Lomonosov

7-TOPSHIRIQ: GLOSSARIYNI TO`LDIRING:

TUSHUNCHALAR, ATAMALAR	TUSHUNCHA QANDAY MA’NONI ANGLATADI??
Paradigmatik
Sintagmatik
Aksioma
Sinxron
Diaxron
Deskriptiv
Distributsiya
h) Glossematika
i) Uzus
j) Strukturalizm

8-TOPSHIRIQ.

Krossword

								2
							3
			1
							5
		4
												8
7

Krossword savollari:

1. 
   Qarama-qarshiliklar birligi va kurashi qonuni nima?
   
2. 
   Belgilar nazariyasi haqidagi fan nomi?
   
3. 
   O’zaro zaruriy bog’langan qismlardan iborat butunlik qanday nomlanadi?
   
4. 
   Tilshunoslik va semiotikaning o’zaro maqsadli aloqaga, munosabatga kirishishidan tilshunoslik fanining qaysi sohasi shakllanadi?
   
5. 
   Xabarni berish jarayonidagi til birliklarining ketma-ketligi fanda qanday ataladi?
   
6. 
   Sistem tilshunoslikda leksemaning shakl tomoni qanday nomlanadi?
   
7. 
   Strukturalizm ta’limoti til nazariyasining asosi deganda nima tushuniladi?
   
8. 
   M.V. Lomonosov tilni qanday vosita deb tushundi?
   

9-topshiriq.

“Tushunchalar tahlili” metodi



10-topshiriq.

Keltirilgan misollarning qaysi biri giponimiya, graduonimiya va partonimiyaga tegishliligini aniqlang.

1. 
   Firma shirkat kompaniya xolding.
   

Go’dak bola o’spirin yigit kishi erkak chol.

2. 
   Vaqt (butun nom, xolonim) sahar tong ertalab choshgoh
   

peshin oqshom nomozshom kechqurun xufton.

Oyoq tirnoq kaft tovon tizza boldir son.

3. 
   
   

“Tushunchalar tahlili” metodi

11-topshiriq.

Tushunchalar

Atamalar

(Terminlar)

Sizningcha bu tushuncha qanday ma’noni anglatadi

Grammatika

Morfologiya

Morf

Morfema

Suppletivatsiya

Reduplikatsiya

Sintaksis

Sintagma

Tema

Rema

Klaster- metodi

12-topshiriq.


Tillar

tasnifi

Quyidagi keltirilgan ta’riflar qaysi tillar haqida ekanligini aniqlang.

1. 
   Ushbu tillar o’zak tillar deb atalib, ular so’z o’zgartirish tizimini mavjud emasligi bilan xarakterlanadi.
   
2. 
   Ushbu tillarda gap tarkibida so’zlarning birikib, huddi qo’shma so’zlar singari birgalikda yozilishi bilan xarakterlanadi.
   
3. 
   Ushbu tillarda fleksiya asosiy o’rin tutib, bir Grammatik vosita bir necha Grammatik ma’noni ifodalash uchun qo’llanilishi bilan ifodalanadi.
   
4. 
   Ushbu tillarda o’zak negiziga affikslarni muayyan ketma-ketlikda qo’shib borilishi va bunda har bir affiksnming alohida Grammatik ma’no ifodalashi bilan xarakterlanadi.
   

13-topshiriq.

Quyidagi savollarga javob bering, izohlang va misol keltiring.

1. 
   Diglossiya va Bilingvizmni farqi nimada?
   
2. 
   Tillarning chatishuvi deganda nimani tushunasiz?
   
3. 
   Turli tillar sistemalarini tasniflash uchun me’zon vazifasini o’tovchi til sistemasi qanday nomlanadi?
   
4. 
   Differensiyatsiya va integratsiya jarayonlarining til taraqqiyotida qanday ahamiyat kasb etadi?
   
5. 
   Til va jamiyat o’rtasidagi o’zaro munosabatni tilshunoslikning qaysi tarmog’i o’rganadi?
   

______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

14-TOPSHIRIQ.

ATAMALAR IZOHINI YOZING!!!

Atamaning o’zbek tilida nomlanishi	Atamaning ingliz tilida nomlanishi	Atamaning rus tilida nomlanishi	Atamaning izohi
Lingvopoetika
sotsiolingvistika
psixolingvistika
etnolingvistika
neyrolingvistika
kompyuter lingvistikasi
kommunikativ lingvistika
matematik lingvistika

15-TOPSHIRIQ. To’g’ri/Noto’g’ri (True/False)

1. Metodologiya bu – tadqiqotchining ilmiy dunyoqarashi, uning tadqiq manbaini qanday tushunishi, unga qaysi metod bilan yondashishi, u haqda nazariy yoki amaliy bilimlar hosil qilishidir.

• 
  To`g`ri
  
• 
  Noto`g`ri
  

2. Metodning ilmiy, falsafiy ko’rinishlari mavjud.

• 
  To`g`ri
  
• 
  Noto`g`ri
  

3. Diaxron tadqiq metodlariga: tasviriy, qiyosiy-tarixiy, chog’ishtirish, tarixiy-qiyosiy, tipologik metodlari kiradi.

• 
  To`g`ri
  
• 
  Noto`g`ri
  

4. Qiyosiy-tarixiy metodning maqsadi tillarni umumlashtirishdan iborat.

• 
  To`g`ri
  
• 
  Noto`g`ri
  

5. Qiyosiy-tarixiy metodning asoschilari F. Bopp, R. Rask, Ya. Grimm, A. Vostokov hisoblanadi.

• 
  To`g`ri
  
• 
  Noto`g`ri
  

6. Distributiv tahlil metodining maqsadi lisoniy birliklarning nutqda joylashgan o’rnini, muayyan tartibda kelishini, o’zaro bog’lanishini o’rganishdan iborat.

• 
  To`g`ri
  
• 
  Noto`g`ri
  

7. Distributsiya – lisoniy birliklarni fonetik tahlil qilish jarayonidir.

• 
  To`g`ri
  
• 
  Noto`g`ri
  

8. Metodika – tadqiqotchining tadqiqot obyektini tekshirish usuli, individual ish olib boorish usuli, faktlarni yig’ish, tahlil qilib, umumlashtirish jarayonidir.

• 
  To`g`ri
  
• 
  Noto`g`ri
  

9. Chog’ishtirish metodi ikki va undan ortiq qarindosh yoki qarindosh bo’lmagan tillarni – til hodisalarini o’zaro qiyoslash usulidir.

• 
  To`g`ri
  
• 
  Noto`g`ri
  

10. Sinxron tadqiqot metodlariga quyidagilar kiradi. Tasviriy metod, qiyosiy-tarixiy metod, chog’ishtirish metodi, tipologik metod.

• 
  To`g`ri
  
• 
  Noto`g`ri