Тилини ривожлантириш департаменти ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги


odam, baliq, ot, o‘zbek, rus, kitob, qalam



Download 8,89 Mb.
Pdf ko'rish
bet232/398
Sana02.06.2023
Hajmi8,89 Mb.
#948061
1   ...   228   229   230   231   232   233   234   235   ...   398
odam, baliq, ot, o‘zbek, rus, kitob, qalam 
deb bo‘lmasdi [Потебня, 1968: 25-б.]. 
Xalq
so‘zini yakka bir odamga nisbatan, 
poda
so‘zini yakka bir hayvonga nisbatan ishlatib 
bo‘lmaydi, ya’ni jamlik so‘zlar nutqda yakkalik ma’nosida qo‘llanilmaydi. Jamlik ma’nosi to‘daning 
ajralmasligini ifodalaganligi uchun ular aniq sonni bildiruvchi 
bir, ikki, uch, to‘rt
singari so‘zlar bilan 
chiqisha olmaydi, shuning uchun ham jamlik otlari, odatda, son turkumidagi so‘zlar bilan sintaktik 
munosabatga kirishmaydi. Bu ayniqsa, jamlik hajmi keng bo‘lgan 
insoniyat,
hayvonot, hasharot
tipidagi jamlik otlariga xosdir. Bunday otlar ko‘plikni ifodalovchi 
-lar
affiksi bilan ham ishlatimaydi.
Lingvistik adabiyotlarda, xususan, lug‘atchilikka doir tadqiqotlarda, so‘zning izohida jamlik 
ma’nosining berilishi maxsus tekshirilmagan. Shuning uchun bo‘lsa kerak, mavjud tarjima va izohli 
lug‘atlarda jamlik so‘zlarining izoh-sharhida, ish orasida to‘liq uyg‘unlik, izchillik yo‘q. Ingliz tilidagi 
jamlik kategoriyasini maxsus tekshirgan Z.I.Kotova jamlik to‘dani, yaxlitlikni ifalashi bilan birga, to‘da 
sostaviga kiruvchi miqdor, bizningcha, noaniq qolaversa, bir turdagi narsalar bo‘lishi, so‘z esa birlik son 
formasida turishi zarur deb hisoblaydi [Котова, 1954: 226].
O‘zbek tilida faktlar Z.I.Kotovaning jamlik bo‘lishi uchun, birinchidan, narsalar bir turda 
miqdorning esa noaniq bo‘lishi zarur, ikkinchidan, so‘z birlik formada turishi kerak, degan fikrni 
tasdiqlamaydi. Biz L.P.Vinogradovaning
“Jamlik birlik va ko‘p son ifodalaydi” tarfi to‘g‘ri o‘rinli deb hisoblaymiz. So‘ngra o‘zbek tilida, 
umuman turkey tillarda bir turdagi narsalardan tashqari, har xil turdagi, ammo leksik doirasi bir xil 
bo‘lgan narsalar ham tasavvurda jamlanaveradi. Bunday jamlik turkey tillarda populyatsiya (juftlash) 
orqali ifodalanadi: 

Download 8,89 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   228   229   230   231   232   233   234   235   ...   398




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish