Тилини ривожлантириш департаменти ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги

Alisher Navoiy nomidagi Toshkent 
davlat o‘zbek tili va adabiyoti 
universiteti 
“O‘ZBEK MILLIY VA TA’LIMIY 
KORPUSLARINI YARATISHNING NAZARIY 
HAMDA AMALIY MASALALARI”
Xalqaro ilmiy-amaliy konferensiya
Vol. 1
№. 01 (2021) 
255 
“Ishontirish – bu qandaydir dalillar, isbotlar yordamida ko‘ndirish, iqror qilish demakdir” 
[С.И.Ожегов, 1994.]. Ishontirish funksiyasi so‘zlashuv tilida “adabini bermoq”, “hovuridan tushirmoq”, 
“ko‘zini ochib qo‘yish”, “o‘z imkoniyatlarini hushyor baholashga da’vat qilish”, “xayolparastlikdan 
qaytarish” kabi iboralarga muvofiq keladi. 
Eng ko‘p holatlarda paremik iboralarda ishontirish funksiyasi bilan qo‘shiladigan quyidagi 
vaziyatli-tematik maqsadlar qayd qilingan: 
1. Xom -xayollar, orzular, umidlar, armonlarning befoydaligiga ishontirish: 
Axmoq o‘zini bilmaydi,o‘zgani ko‘zga ilmaydi. 
Axmoqqa maqtov xush kelur. 
So‘nggi pushaymon,o‘zingga dushman. 
Har yerni qilma orzu, har yerda bor tosh-tarozu. 
2. Ochko‘zlikdan, hasaddan qaytarish: 
Ikki kemaga oyoq qo‘ygan g‘arq bo‘lur. 
Izzat tilasang, ko‘p dema, sihat tilasang, ko‘p yema. 
Baxilning bog‘i ko‘karmas. 
Yemoqning qusmog‘i bor. 
Baxil ehsondan qochar, xasis mehmondan qochar. 
Baxil to‘ymas, o‘g‘ri boyimas. 
Birovning mis qozonidan o‘zingning qora qozoning yaxshi. 
3.
Urushqoqlik kayfiyatidan, qasd olishdan qaytarish, adolatga da’vat qilish: 
Birovga kulma zinhor, senga ham kulguvchilar bor. 
Bir kun urush bo‘lgan uydan qirq kun baraka ko‘tariladi. 
Bir sinalgan yomonni qayta-qayta sinama. 
Sinamagan otning sirtidan o‘tma. 
Ursang eti, so‘ksang beti qotadi. 
Xayr qilsang, butun qil. 
Qaytib kiradigan eshigingni qattiq yopma. 
Birlashgan o‘zar, birlashmagan to‘zar. 
4.