Tili va adabiyoti universiteti


Қаранг: Şerif Aktaş Edebiyatta üslup ve problemleri



Download 1,78 Mb.
Pdf ko'rish
bet4/217
Sana01.01.2022
Hajmi1,78 Mb.
#281903
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   217
Bog'liq
MATNLINGVISTIKASI-converted

Қаранг: Şerif Aktaş Edebiyatta üslup ve problemleri. –Ankara, «Akçağ», 1993,46.s 
        
5
  Зильберман Л.И. Лингвистика текста и обучение чтению английской научной литературы.                 
–М., 1988, с. 29. 
        
6
  Шамсиддинов Ҳ. Ўзбек тилида сўзларнинг функционал-семантик синонимлари.   
Филол.фан.докт...дис.-Тошкент,1999, 187-б. 


 

aloqalarning  mavjudligi,  makon  va  zamon  izchilligi,  yaxlitligi  va 
tugallanganligi, bir umumiy mavzuga egaligi kabilarni tushunamiz. Matn ana 
shunday  belgilarni  o‘zida  mujassamlashtirgan  murakkab  kommunikativ  - 
sintaktik  butunlikdir. 
7
  Y.M.Lotman  «matn    ifodalilik  (ma’lum  bir  fikr 
ifodalangan 
bo‘lishi), 
chegaralanganlik 
(mazmun 
va 
ifodadagi 
me’yoriylikning  bo‘lishi)  va  struktural  butunlik  belgilariga  ega  bo‘lishi 
lozim»
8
  ligini  ta’kidlaydi.  Ayniqsa,  badiiy  matn  uchun  mazkur  belgilar 
favqulodda muhim ahamiyat kasb etadi.  
Shunga  ko‘ra  tilshunoslikda  o‘tgan  asrning  70-yillaridan  boshlab    matn 
lingvistikasi  yo‘nalishi    tez  sur’atlarda    rivojlana  boshladi.  G‘arbiy  Evropa 
mamlakatlarida  matn lingvistikasi bo‘yicha davriy nashrlar, ilmiy maqolalar 
to‘plami,  monografiya,  o‘quv  qo‘llanmalari,  darsliklar  nashr  qilindi.    Rus 
tilshunosligida  matn  lingvistikasining  shakllanishi  va  rivojlanishida 
I.R.Galperin,  K.Kojevnikova,  E.A.Referovskaya,  G.Y.Solganik,  V.G.Gak, 
M.V.Lyapon, 
O.I.Moskalskaya, 
A.A.Metsler, 
O.L.Kamenskaya 
kabi 
olimlarning xizmati katta bo‘ldi.   
  O‘zbek  tilshunosligiga    matn  nazariyasining  olib  kirilishi  va  yangi 
taraqqiyot 
bosqichiga 
ko‘tarilishida  N.M.Turniyozov,  B.Yo‘ldoshev, 
A.Mamajonov, E.Qilichev, M.Hakimov, M.Yo‘ldoshev, S.Boymirzayevaning  
tadqiqotlari muhim ahamiyat kasb etdi. Shu tariqa o‘zbek tilshunosligida ham  
matn  har  tomonlama    turli  aspektlarda  tadqiq  qilindi  va  bu  boradagi 
tadqiqotlar davom etmoqda.  
Mazkur  fanni  o‘qitishdan  asosiy  maqsad  -  matn  lingvistikasi    fanining 
ilmiy-nazariy masalalari  bo‘yicha atroflicha bilim berish bilan birga ularning 
kelajakdagi  ish  faoliyatlarida  amaliy  ahamiyat  kasb  etuvchi  lingvistik  bilim, 
ko‘nikma va malakalarni shakllantirish va rivojlantirishdan iborat.  
Mazkur  fanning  vazifasi  -  matn  lingvistikasining  ilmiy-nazariy 
masalalari, matnning tilshunoslikda o‘rganilishi,  matn  birliklari, matn tiplari,  
matnda  parsellyasiya  hodisasi,  matnning  tarkibi  qismlarini    bog‘lovchi 
vositalar,  matnning  lingvostatistik    tahlili  hamda    matnning  kommunikativ-
pragmatik  mazmuni    bo‘yicha  bilimlarga  o‘rgatishdan  iborat.  Ushbu  fan 
talabalarni  nazariy jihatdan etuk mutaxassis bo‘lishlari uchun xizmat qiladi. 
  Matn  lingvistikasi  fanining  ob’ekti  –  matn  (ilmiy,  badiiy,  publitsistik  
matn va b).   
 Matn lingvistikasi fanining predmeti – matnning turli jihatlarini  tadqiq 
qilish, 
ya’ni  matnni    lingvistik,  sotsiolingvistik,  psixolingvistik, 
lingvostatistik, kognitiv-diskursiv va b. jihatlarini o‘rganishdir.      
  
 
 
       
7
 
Ҳакимова М.К. Ўзбек тилида вақт маъноли луғавий бирликлар ва уларнинг матн 
шакллантириш имкониятлари. Филол.фан.номз...дис. -Фарғона, 2004, 103-б.  
       
8
 Лотман Ю.М. Структура художественного текста. –Москва, 1970, с.67. 


 


Download 1,78 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   217




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish