Tili va adabiyoti universiteti

Foydalanilgan adabiyotlar: 
1.Тоғай Мурод. От кишнаган оқшом. Қиссалар. – Тошкент: Шарқ, 1994. – Б.462. 
2.Йўлдошев М. Бадиий матн лингвопоэтикаси. – Тошкент: Фан, 2008. – Б.88. 
3.Жигарина Е.Е. Функциональный характер и вариативность пословиц в 
современном бытовании. //Летняя школа по типологии фольклора. 
[Электрон ресурс]: 
http
://www.ruthenia.ru/folklore/zhigarina1.htm 
4.Саид Аҳмад.Йўқотганларим ва топганларим. – Тошкент: Шарқ,1999. – Б.16. 
5.Шомақсудов Ш., Шораҳмедов Ш. Ҳикматнома. Ўзбек мақолларининг изоҳли 
луғати. – Тошкент: Ўзбек совет энциклопедияси Бош редакцияси, 1990. – Б.38-39. 
6.Тураева З.Я. Лингвистика текста. – М.: Просвещение, 1986. −С. 54. 
7.Маҳмудов Н. Нутқ маданияти ва тилнинг эстетик вазифаси// Филология 
масалалари. 2006. − №2(11). – Б.47-51. 
8.Кураш С.Б. Усложнённое кодирование образной информации как аспект 
филологического анализа художественного текста. – Мозырь: УО “МГПУ”, 2003. – С.40-
41. 
 
Oʻzbek tilidan ingliz tiliga tarjima qilishning amaliy masalalari
Practical issues of translation from uzbek into english 
 
Mengliyeva Munira Baxtiyor qizi*
*
 
 
Annotation
. The article analyzes the practical issues of translation from Uzbek to 
English on the example of the means of action. Expression of the concept of style in Uzbek and 
English, similarities and differences of means of expression in Uzbek and English. 
Key words
: movement style, movement style tools, translation theory, practical issues of 
translation. 
*
Oʻzbekiston Milliy universiteti mustaqil tadqiqotchisi 

---

412 
Ma’lumki, turli oilaga mansub, bir-biriga yiroq madaniyat vakillarining muloqot vositasi 
hisoblanuvchi tillarda yaratilgan asarlarning oʻzaro tarjimasi jarayonida qator qiyinchilik yuzaga 
chiqadi. Albatta, buning sababi, birinchidan, borliqdagi hodisalarning turli madaniyat vakillari 
ongida turlicha muhrlanishi va lisonda farqli ravishda voqelanishida boʻlsa, ikkinchidan, bir til 
soʻzlovchisining kundalik hayotida mavjud boʻlgan predmet yoki tushunchalarning boshqa til 
vakili uchun mutlaq yangi, begona va oʻz muqobillariga ega boʻlmaganligida. “Tarjimaviy 
tadqiqotning asosini, birinchi navbatda, soʻz tashkil kiladi, ammo soʻz oʻz matniy muhitidan 
(asarning mikro va makrokontekstidan) ajratilgan tarzda emas, balki unga asoslangan holda 
boshqa soʻzlar bilan matniy birikkan, turli-tuman munosabatga kirishgan holatida tadqiq 
qilinadiki, uning bu xususiyati yozuvchining badiiy-estetik maqsadini roʻyobga chiqarishi 
vositalaridan biri hisoblanadi” [3; 6]. Biroq, xususan, fe’l tarjimasiga kelinadigan boʻlsa, 
yuqorida keltirilgan ikkinchi muammo ularning tarjimasiga mutlaqo xos emas. Zero, realiyalar 
narsa-predmetlarni ifodalaydigan tushunchalarga xos, undan tashqarida qandaydir realiyalarni 
izlash oʻzini oqlamaydi. Realiya soʻziga lingvistik atamalar lugʻatida quydagicha ta'rif beriladi: 
“...borliqdagi ashyoviy madaniyat natijasi, mumtoz garammatikada esa, muayyan mamlakatning 
davlat qurilishi, xalqning tarixi va madaniyatini ifodalovchi soʻzlar, ma'lum bir tilda muloqot 
qilish xususiyatlarini ifldalovchi tingvistik birlik.” [1; 381] Anglashilganidek, oʻz semantik 
vazifasiga koʻra, harakat va holatni anglatuvchi fe'l tarjimasida madaniy tafovutlar kuzatilmaydi. 
Shundan kelib chiqqan holda aytish mumkinki, harakat substansial tushuncha sifatida qaralar 
ekan, uning aksidensiyasi boʻlgan harakat tarzidan realiyani izlash oʻz-oʻzidan yoʻqqa chiqadi. 
Ya'ni harakat turli madaniyat vakillari ongida bir xil anglashilar ekan, uning tarzlari ham ayni 
bir xil tushuniladi. Ammo turli qurilishli tillarda tarz tushunchasi mantiqiy universaliya boʻlsa-
da, har bir millatning lisoniy tafakkuri bu tushunchalarning ifodalanishida lisoniy oʻziga 
hosliklarni shakllantiradi. Til va tafakkurning, shuning barobarida, tilshunoslik va mantiqning 
oʻxshash va farqli jihatlari ayni holatlarda yaqqol namoyon boʻladi. Masalan: 
1.