Tili va adabiyoti universiteti

oʻzbek tilida: 
“
meva uyasi
”: 
olma, oʻrik, olcha, olxoʻri, uzum, behi, nok, shaftoli, anor, banan, apelsin, 
mandarin
va b.
“
daraxt uyasi
”: 
terak, tol, archa, olma, oʻrik, olcha, olxoʻri, uzum, behi, nok, shaftoli, 
anor, banan, apelsin, mandarin, dub, qaragʻay
va b.
rus tilida:
“фруктовое гнездо”
: 
яблоко, абрикос, вишня, слива, виноград, айва, груша, персик, 
гранат, банан, апельсин, мандарин 
и так д. 
“
гнездо дерева
”: тополь, ива, пихта, яблоко, абрикос, вишня, слива, виноград, айва, 
груша, персик, гранат, банан, апельсин, мандарин, дуб, сосна и др. 
ingliz tilida
: 
“
fruit nest
”: apple, banana, orange, mandarin, kiwi, apricot, cherry, plum, grape, quince, 
pear, peach, pomegranate 
etc. 
“
Tree nest
”: poplar, willow, fir, apple, apricot, cherry, plum, grape, quince, pear, peach, 
pomegranate, banana, orange, mandarin, oak, pine 
etc.
Yana shu oʻrinda aytish mumkinki, garchi OʻzME izohlarida: “Oʻzbekistonda olmaning 10 
ta navi yetishtiriladi”, deyilsa-da, “Oʻzbekiston Respublikasiga 2010-2015-yillar mobaynida olib 
kelingan olma navlari roʻyxati”[6]da quyidagi olma turlari sanab oʻtilgan: 
aydored, jonagold, 
alva, arnabel, topred, arnika, ligol, topaz, florina, mutsu, fridom, gala, kiku, gibson, pinova, 
chempeon, gloster, piros, golden, empayter, jinjergold
va b. Bu navlar soni 40 dan ortiq. 
Oʻzbekiston Respublikasi M. Mirzayev nomidagi bogʻdorichilik, uzumchilik va vinochilik 
ilmiy-tadqiqot institutining olimlari tomonidan yaratilgan olma navlari ham allaqachon yurt 
dasturxoniga chiqqan. Bular: 
Toshkent borovinkasi, Samarqand a’losi, afrosiyob, oydin, bolajon, 
farangiz, goʻzal, feruza, kamola, choʻlpon, mehmoniy, tilla olma, nafis. 
Xalq tilida olma navlarini 
tramayi (kuzgi), eshakolma (xarseb), naqsholma, olmacha 
(ertapishar nav), dumchaolma (dumchaborik),
kelinolma, farangolma, xashaki 
deb atalishini 

---

351 
ham kuzatamiz. Davrimiz kishilari, odatda, olma sotib olganda, sotganda, yeganda yoki 
koʻrganda mazkur mevani rangiga qarab ajratadilar, xolos. Ya’ni– sariq olma, qizil olma, koʻk 
olma, yashil olma.
Tilning lugʻat tarkibini oʻxshashlik jihatlariga koʻra muayyan paradigmatik qatorlarga 
birlashtirish tilning oʻzi kabi murakkab, xilma-xil va ayni paytda oʻta qiziqarlidir. Oʻzbek tilidagi 
mevachilikka oid soʻzlarni yigʻish va muayyan mavzuviy guruhlarga birlashtirish ham xuddi 
shunday murakkab masala boʻlsa-da, sohaning soʻz va atamalarini yigʻish, о‘xshashlik belgisi 
ostida paradigma qatorlarini tuzish, lugʻatlarda nafaqat meva daraxtlarining nomini, balki meva 
va unga tegishli atamalarni ham (faqat biologik xususiyati nuqtayi nazaridan emas) til egalari 
ongida qanday oʻrinlashganligiga qarab izohlash zarur. Bu, tabiiyki, soha leksikasi uchun ham 
muhim. 
Kuzatishlarimiz asosida 
olma
leksikasi birliklarini quyidagi tematik guruhlarga ajratishni 
ma’qul topdik.