Tili va adabiyoti universiteti til va adabiyot: ilmiy va amaliy izlanishlar yo

3. Asarni o‘qishdan keyin (Post-reading activities): 

Izoh:  Asar  tahlil  qilishning  kulminatsion  nuqtasi  bu  asarni  o‘qib 

bo‘lgandagi  o‘quvchining  ruhiy  holati,  his-tuyg‘ulari  va  xulosalari  bilan 

belgilanadi. Savol tuzishda faktlardan ko‘ra o‘quvchi yoki talabaning fikrlashiga 

turtki  beruvchi  jihatlariga  e’tibor  berish  maqsadga  muvofiq  bo‘ladi,  albatta. 

---

 

812 

Agar  savol  va  topshiriqlarda  fakt  so‘ralsa  testga  tayyorgarlikday  bo‘lib 

qolardi,nazarimda. Go‘yo ko‘r-ko‘rona ma’lumotlarni yodlash. Aslida adabiyot 

ko‘ngilni charxlashi kerak. Bolani fikrlashga, ongini qo‘zg‘atishga, badiiy asarni 

his qildirishga undaydigan savollar ishlab chiqish juda muhim sanaladi. 

1.Nega Boyning qotili Tangriqul bo‘lgani bilan dramaga “Padarkush” deb 

nom berilgan? 

2.  Jamiyatda  bo‘layotgan  bunday  hodisalar,  ya’ni  qoloq  ommani 

tarbiyalash, ularga yangi fikr, g‘oyalarni yetkazishda drama qanday ahamiyatga 

ega? 

3. “Padarkush” dramasini o‘qish jarayonida Boyning o‘ldirilish sahnasi 

nima uchun ko‘pchilik insonlarda Boyga nisbatan achinish hissi uyg‘otmaydi? 

4. Sahnadagi voqealarni to‘g‘ri anglab yetgan tomoshabin Turkistonning 

asosiy  fojiasi  nimadan  iborat  ekanligini  qanday  his  qiladi?  Sizningcha,  ular 

qalbida  yoshlarni  o‘qitish  orqali  yangi  hayotga  olib  chiqish  mumkinligini 

tushunib yetadilarmi? 

 5.  “Padarkush”  dramasini  o‘qib  tugatganingizdan  keyin  qalbingizda 

nimalar  kechdi?  Ko‘zlaringizni  bir  on  yumib,  yaxshilab  o‘ylab  so‘ngra  bu 

dramani bitta gap bilan qanday ta’riflagan bo‘lar edingiz? 

Badiiy  asarni  tahlil  qilish  asarni  boshdan  oxirigacha  syujetini  hikoya 

qilib berish degani emas. Badiiy asarni tushunish insondan katta tafakkurni 

talab  etadi.  Buning  uchun  o‘quvchining  bilim  bazasini  faollashtirish,  uni 

amaliyotga  tadbiq  etish  zarur.  O‘qituvchidan  talab  etiladigan  narsa  shuki, 

badiiy  asar  yuzasidan  tuziladigan  savol  va  topshiriqlarga  jiddiy  yondoshish 

kerak.Bu  bolani  badiiy  asarga  qiziqtirish,  berilgan  adabiyotdagi  parchadan 

tashqari  asarning  to‘liq  shakli  bilan  tanishishga  undashda  ham  muhim 

hioblanadi.  “Bolaning  mustaqil  fikrlashi  har  doim  e’tiborda  boʻlishi  lozim” 

(Qunduz  Husanboyeva)  [3.  15-bet]  Bundan  tashqari  bu  jarayonlar 

o‘quvchilarning  dunyoqarashiga  ta’sir  etadi  va  ularda  matndagi  voqealarni 

oldindan ko‘ra bilish qobiliyatini rivojlantiradi.  

---

 

813 

Fikrimizcha, gʻarb adabiyot oʻqitish metodikasida ustuvor metodlardan 

boʻlgan  yuqoridagi  uch  usul  u  yoki  bu  shaklda  bizda  ham  mavjud.  Faqat 

nomlashda  va  yondashuvda  ayrim  oʻziga  xosliklar  koʻzga  tashlanadi.  Biz 

metodik mushtarak jihatlarni “Padarkush” dramasi tahlili orqali ochib berishga 

intildik.  Ta’kidlash  joizki,  taniqli  olimlarimiz  –  Ulugʻbek  Dolimov,  Qozoqboy 

Yoʻldoshev,  Boqijon  Toʻxliyev,  Qunduz  Husanboyeva,  Safo  Matjon,  Margʻuba 

Mirqosimova, Roza Niyozmetova, Zulxumor Mirzayeva kabi koʻplab metodist-

olimlarimiz biz tilga olgan muammolar boʻyicha koʻp mulohazalar bildirganlar. 

Bizning kuzatishlarimiz bularning barining jamuljamidan chiqarilgan kichik bir 

kamtarin xulosalardir.