Tildiń sózlik quramı mudamı rawajlanıp, jańa sózler menen toltırılıp, bayıp baradı. Bunday jańa sózler belgili bir talaplarǵa say eki túrli jol menen payda boladı

Suwretke tusiriw, suwret saliw isleri menen shugillaniwshlardi bildiredi. Misali,

1. 
   Al shipaker qansha oqigani menen suwretshi bola almaydi goy (B.Ernazarov).
   
2. 
   Suwretshi hamme diqqatti beri qaratin degendey qolin joqari koterdi.
   
3. 
   Suwretshi oqiwin oqimaysan, sol suwretlerdi siza bersen bolmay ma? (Sh.Seytov).
   
4. 
   Suwretshi jigit jilpildap demde isine kirisip ketti (A.Qudabaev).
   

Bul misallardagi birinshi ham ushinshi gapte suwret saliwshi adam, yagniy xudojnik manisinde qollanilgan. Al ekinshi ham tortinshi gaplerde suwretke aliwshi adam, yagniy fotograf nazerde tutilgan. Biz olardin manilerin kontekstte gana ayiriw mumkinshiligine iye bolamiz. Ayirim waqitlarda awizeki soylewde fotograf suwretkesh dep, al xudojnikti bolsa, suwretshi dep juritiledi. Haqiyqatinda da, suwretke aliwshi adamdi suwretkesh dep, al suwret siziwshi adamdi suwretshi dep atagan maqulraq bolar edi. Sebebi –shi affiksinin bunday har qiyli stillik xizmeti onin stillik jaqtan qunliligin tomenletip turganday seziledi. Bul affikstin ayirim stillik ozgesheliklerin ilimpaz A.Bekbergenov ta oz miynetlerinde atap korsetken edi. Qaraqalpaq tilinde geypara sozler rus tilinen ozlerinin dorendi formasinda yagniy soz jasawshi affiksleri menen birge ozlestirildi. Olardin geyparalarindagi soz jasawshi affikslerdi qaraqalpaq tilinin soz jasawshi affiksleri menen almastiriwga da boladi. Misali, traktorist-traktorshi.

Al ayirim sozlerdi bunday etip almastiriwga bolmaydi. Sebebi sol waqitta sozlerdin manileri ozgerip keledi. Misali,

1. 
   Rozanin sekretar mashinistkalar tayarlaytugin bolimge kirip oqip atirganina da bir ay bolip edi.
   
2. 
   Mashinist boliw menin jasliqtagi armanim edi.
   
3. 
   Tuwri, dalizde mashinshinin mashin tigip otirgani korinedi.
   

Keltirilgen ush misalda bir affikstin ozi ush turli mani anlatip tur. Birinshi misalda mashinistka sozi tek mashinka basatugin hayal-qizlardi gana anlatadi. Ekinshi misalda poezd aydaytugin adam manisinde, ushinshi misalda bolsa mashinshi sozi kiyim tigiwshi manisin anlatip tur.

6. 
   –Shi/-shi affiksi galabaliq atliqlarga jalganip mal sharwashiligi menen shugillaniwshi, uy haywanlarin bagiwshi adamdi bildiredi: qoyshi, padashi, jilqishi, tuyeshi, sawinshi h.t.b. Misali,
   

1. 
   Jurtqa malim boldi, qoyshi, duzaqshi.
   
2. 
   Jilqishi uyrenshikli qosigin baslar,
   

Ozin dalanin bir marti sezinip (S.Pirjanov).

3. 
   Qoranda tuwip pa edi, ya satip alip pa edin? – dep soradi Turar degen tuyeshi garri onnan (M.Nizamov).
   

Qaraqalpaq tilinde jilqishi sozinin ornina –man affiksi qosiliwi arqali jasalgan, jilqiman sozi de qollaniladi. Misali,

1. 
   Torini jilqimanlar mal basi dep esaplaytugin edi (T.Qayipbergenova0.
   
2. 
   Jilqi baqqan jilqiman,
   

Qane soyle jolawshi (Jiyen jiraw).

7.