jiyM даврларда эпйдемиялар вужудга
келтириб
миллионлаб
одамларни ёстигнни цуритган.
Патогенези. Кириш дарвозаси булиб
ориз
шилли^ цаватй
хисобланади. Ошкозонга тушган вабо вибриони кислотали ша
роит таъсирида цисман нобуд булади,
кислотали шароитни ке-
чиб утганлари ичакка тушади, у ерда ишцорий шароит ва оц-
спллар (асосан пептон) куп булганлиги сабабли улар
б у л и н и б
купаяди, эндотоксин ишлаб чикаради ва шу сабабли организм
да анатомик ва функционал
узгаришлар руй беради, яъни сув-
туз алмашинуви бузилади, терморегуляция издан чицади, ин^
гичка ичак зарарланиб эпителинси кучиб тушади. Юрак то*
мир системасининг фаолияти кескин бузилади ва бошца ^олат-
лар кузатилади.
Касаллик тез-тез ва мул ич кетиши билан бошланади. Ич
тез орада сувдай суюлади ва унда
ичак эпителейсининг парча-
лари куринади. Шу тарифа беморнинг ахлати ипир-ипир булиб
колади. Сунгра ич кетишига цусиш ^ам ^ушилади. Натижада
бемор организм# сувсизланади, терининг эластиклиги йу^олиб,
буришиб ^олади, ^он айланиши
кийинлашади ва бадан кука-
ради.
Бундай холат вабо алгиди дейилади. Касалликнинг шу огир
даврида беморнинг харорати нормадан хам пасайиб 35°С гача
тушади, талваса тутади. Беморнинг сийдиги келмай цолиши
(анурия) мумкин. Вабодан куплаб кишилар халок булади.
Вабодан улган беморларнинг жасади ёриб ^аралганда ин-
гичка ичак шиллиц пардасининг яллирланиши, цип-цизариб
буртганлиги ва куп жойлари зарарланганлиги аникланади. Ичак
суюклигида, баъзан ут пуфагининг сую^лигида
хам жуда куп
вабо вибрионлари топилади. Бемор тузалиб кетган таадирда,
одатда биринчи ^афтада, вабо вибрионидац халос булади. Вабо
касаллигида сурункали бактерия ташувчилик бир мунча кам
учрайди.
Вабонинг ю^орида тасвир этилган типик шаклидан ташца-
ри, яшиндек тез утадиган шакли хам маълум. Вабонинг бу
шакли билан орриган бемор хатто ичи кетмасдан туриб касал
ликнинг дастлабки соатларидаё^ улиб ^олади («куру^» вабо—
cholera sicca). Клиник белгиларнинг огир утиши ва юцори ^а-
рорат билан таърифланадиган вабо тифоиди хам кузатидади.
Бунда
касалликнинг
1
—3 хафтасида аксарият беморлар нобуд
булади. Вабонинг бу шакли ичакдаги шартли-патоген микроб
ларнинг зарарли махсулотлари цонга сурилишидан келиб чи-
кади.
Иммунитети. Одам вабога бир мунча мойилдир. Бу касаллик
билан хамма ^ам касалланавермайди.
Вабо билан енгил-елпи
оррувчилар хам к^п учрайди. Бу эпидемиологик жихатдан кат
та ахамиятга эга. Вабо билан касалланиб утган организмда
антимикроб ва антитоксик бар^арор иммунитет юзага келади;
www.ziyouz.com kutubxonasi
бу агглютинин, вибриолизин, антитоксин ва бош^а антйтелолар*
нинг ^осил булиши билан тавсифланади.
Do'stlaringiz bilan baham: