Til vaziyatlarini o‘rganishda tilshunoslik va sotsiologiya munosabatining o‘rni Ishdan maqsad

Til vaziyatlarini o‘rganishda tilshunoslik va sotsiologiya munosabatining o‘rni
Ishdan maqsad: Til sotsiologiyasi. Sotsiolingvistika tilshunoslikning tilni va uning mavjud bo‘lgan ijtimoiy sharoitlar bilan bog‘liqligini o‘rganadigan soha ekanligi haqida ilmiy xulosalar chiqara bilish.
Masalaning qo‘yilishi: Tinglovchi variantda keltirilgan topshiriqlarni bajarishi va natija olishi lozim.
Ushbu amaliy ish davomida quyidagilarni bajarish lozim:

1. 
   Til sotsiologiyasi. Sotsiolingvistika tilshunoslikning tilni va uning mavjud bo‘lgan ijtimoiy sharoitlar bilan bog‘liqligini o‘rganadigan soha ekanligi yuzasidan savol-javob.
   
2. 
   Berilgan matnni o‘rganib chiqish va uni xulosalash metodi asosida tahlil qilish.
   
3. 
   Mavzu yuzasidan debat.
   
4. 
   Sotsiolingvistika fanining tilshunoslik bilan aloqasini tavsiflash.
   

Matn
Sotsiolingvistikaning fan sifatidagi mavqeyi
A.Keypelning fikricha, “sotsiolingvistika” terminining o‘zi o‘zini aniqlab keladi. O‘z nomidan ham ko‘rinib turganidek, sotsiolingvistika sotsiologiya va lingvistika kesishgan nuqtada yuzaga kelgan fan hisoblanadi. Sotsiolingvistikaning fanlararo xarakteri aksariyat tadqiqotchilar tomonidan tan olingan. Lekin bunday tan olish o‘z-o‘zidan: mazkur fanda sotsiologiya ko‘pmi, yoki lingvistika ko‘pmi? Sotsiolingvistika bilan sotsiologlar shug‘ullanishadimi yoki tilshunoslar shug‘ullanishadimi? Degan savollarga javob bermaydi. Bu o‘rinda shuni alohida ta'kidlash joizki, zamonaviy sotsiolingvistika – tilshunoslikning sohalaridan biri. Ushbu soha endigina shakllanayotgan, “oyoqqa turayotgan” paytda uning mavqyeyi haqida munozara qilish mumkin edi. Biroq bugungi kunga kelib, sotsiolingvistikaning nafaqat tadqiqot obyekti, maqsadi hamda vazifalari aniqlanadi, balki uning tilshunoslikka xos tabiatini ochib beradigan salmoqli natijalarga ham erishildi.
Shu bilan birga, sotsiolingvistlarning sotsiolog (shuning uchun “sotsio...”)lardan ko‘plab metodlarni, xususan, ommaviy tadqiqot metodlari, anketalashtirish, og‘zaki metodlar, og‘zaki so‘rov va intervyu metodlarini o‘zlashtirishganini ham tan olish kerak. Biroq sotsiolingvistlar mazkur metodlardan tilni o‘rganish vazifalaridan kelib chiqqan holda ijodiy foydalanishadi, bundan tashqari, ular asosida til faktlari va til egalari bilan ishlashga qaratilgan xususiy metodik usullar yaratilmoqda.