Til tarixidan test

Til tarixidan test
1. Agglyutinativ til xususiyati haqidagi qaysi fikr notog‘ri?
A) har qanday grammatik ma’no alohida qo‘shimcha yordamida ifodalanadi
B) qo‘shimchalar asosan o‘zakdan keyin qo‘shiladi
C) qo‘shimchalar o‘zakdan oldin yoki keyin qo‘shilishi mumkin.
D) berilgan barcha fikr to‘g‘ri
2. “Davlat tili to‘g‘risida”gi Qonunning nechanchi moddalarida boshqa millat vakillari tillarining amal qilishi himoya qilinadi?
A) 2,4,6,10,14-moddalarida B) 2,4,6,10,16-moddalarida
C) 2,5,6,10,14-moddalarida D) 2,4,6,10,14,16-moddalarida
3.Eski o‘zbek tilida yaratilgan dastlabki namunalarni aniqlang?
1) Qul Ali “Qissayi Yusuf”; 2) Qutb “Xusrav va Shirin”; 3) Xorazmiy “Muhabbatnoma”; 4) “O‘g‘uznoma”; 5) Sayfi Saroyi “Guliston”; 6) Rabg‘uziy “Qisasi Rabg‘uziy”; 7) “Tafsir”
A) 1,2,3,4,6 B) 1,2,4,5,6 C) 2,3,4,5,7 D) 2,4,5,6,7
4.Quyida berilgan to‘g‘ri hukmni aniqlang?
A) behbud, huvaydo, ko‘ni so‘zlari eski turkiy adabiy tilga mansub
B)bo‘gu, elig, bilig so‘zlari eski turkiy adabiy tilga mansub
C) ev, qopungda, yag‘i so‘zlari eski o‘zbek adabiy tilga mansub
D) ko‘ch, batsiq, erik so‘zlari qadimgi turkiy adabiy tilga mansub
5. Turkiy tillarning o‘g‘uz guruhiga kiruvchi tillar berilgan qatorni aniqlang?
A) boshqird, xakas, yoqut, chuvash
B) o‘zbek, uyg‘ur, gagauz
C) turkman, ozarbayjon, umonli turk
D) turkman, ozarbayjon, umonli turk, no‘g‘ay
6.Bo‘gu; ulus; butradi; ko‘ni; bilig; o‘z; erik; kilk; behbud; Eski o‘zbek adabiy tili davrida qo‘llanilgan arxaik so‘zlardan nechtasi ismlar guruhiga mansub?
A)3 tasi B)5 tasi C)4 tasi D)2 tasi
7.Hozirgi turkiy tillarning shakllanish tarixi qanday bosqichlarga bo‘linadi?
1) Oltoy davri. 2) Qadimgi turk tili. 3) Eng qadimgi turk davri. 4) O‘rta turk davri.
A) 1,3,2,4 B) 1,2,3,4 C) 1,2,3 D) 1,2,4,3
8.Qaysi yozuv turlari turkiy xalqlar uchun umumiy sanaladi?
1) o‘rxun-enasoy yozuvi; 2) uyg‘ur yozuvi; 3) arab yozuvi; 4) xun yozuvi; 5) sug‘d yozuvi; 6) qisman moniy yozuvi
A) 1,2,4,5 B) 1,2,4 C) 1,2,5,6 D) 1,2,4,5,6
9.Mahmud Koshg‘ariy turkiy qabilalarning ichida qaysi birining tilini “eng yengil til” deb ta’riflaydi?
A) o‘g‘uz qabilasining
B) Xoqoniya o‘lkasida yashovchilarning
C) yag‘mo, tuxsi qabilalarining
D) basmil qabilalarining
10.O‘zbek atamasi tarixda ilk bor atoqli ot ma’nosida kimning asarida tilga olingan?
A) Qul Alining “Qissasi Yusuf”dostonida
B) Sayfi Saroyining “Guliston”asarida
C) Rashididdinning “Mo‘g‘ullar tarixi”asarida
D) Herman Vamberining “turkiy xalq”asarida
11.O‘rxun-Enasoy bitiktoshlaridagi yozuvlarni kimlar birinchi bor o‘qishga kirishganlar?
1)V.V.Radlov. 2) V.Tomsen 3) P.M.Melioranskiy 4) N.K.Vidzen 5) S.U.Remezov 6) I.Tibbet- Stralenberg.
7) D.G. Messershmidt. 8) M.A.Kastren.
A) 2,3,8 B) 1,2,3 C) 1,4,5,6 D) 1,4,7,8
12.Qayu erda bo‘lsa uqish birla o‘g,
Ani er atag‘il, necha o‘gsa o‘g.
Uqush, o‘g, bilig kimda bo‘lsa tugal,
Yavuz ersa, kas te, kichik ersa, o‘g.
“Qutadg‘u bilig”dan olingan ushbu tuyuqning 4-misrasida qo‘llangan “o‘g” so‘zining ma’nosini toping?
A) aql B) maqta C) ulug‘la D) zehn
13. O‘zbek atamasining unga qadar ishlatilgan turk, sart, chig‘toy singari atamalarga nisbatan tilimizda barqaror bo‘lib qolishi kimning nomi bilan bog‘liq?
A) Navoiy B) Bobur C) Amir Temur D) Shayboniyxon
14. To‘g‘ri hukmlarni aniqlang?
1) H.Vamberining “Turkiy xalq” asarida o‘zbek so‘zining “asl”, “ajoyib”, “diltortar”, “sardor” singari ma’nolari borligi qayd etilgan.
2) Hozirgi Venger tilining qadimgi nomi mojor deb nomlangan.
3) Alisher Navoiy o‘z asarlarida 26035ta so‘zdan foydalangan
4) Mutaxassislarning fikricha, turkiy tillar qadimda mo‘g‘ul va tungus- manjur tillari bilan birgalikda bitta oilani tashkil qilgan va bu til oltoy tili deb atalgan
5) Radlov birinchi bo‘lib bitiktoshlar sirini ochganligini e’lon qilganida Tomsen 10 ta harfni o‘qib ulgirgan edi
6) M.Koshg‘ariy “Devon-u lug‘atit turk” asarida qabilalar tiliga ta’rif berar chog‘ida “eng to‘g‘risi va yaxshisi”
deb hoqoniy o‘lkasida yashovchilarning tilini aytadi.
A) 1,2,3,4, B) 2,3,4 C)1,2,3,4,6 D) 2,3,4,6
15. butradi, qali, ko‘kramak, sandug‘och, art, batsiq, sandilach, qirg‘ilach, bo‘gu, elig,ingek, yag‘i, ko‘ni, ev, pesha, o‘z, ulus, budun, erik, cherik, qopungda, o‘kush, huvaydo, ko‘ch
Berilgan arxaik so‘zlardan nechtasi qadimgi turkiy til davriga oid?
A) 7 tasi B) 8 tasi C) 9 tasi D) 10 tasi
16.Cherik, ko‘kramak, butradi, ko‘ch so‘zlarining o‘zbek tilining qaysi rivojlanish bosqichiga mansubligini aniqlang?
1) cherik, butradi so‘zlari eski o‘zbek adabiy tiliga mansub;
2) ko‘kramak ko‘ch so‘zlari qadimgi turkiy adabiy tilga mansub; 3) ko‘kramak so‘zi eski turkiy adabiy tilga mansub; 4) ko‘ch so‘zi qadimgi turkiy adabiy adabiy tilga mansub; 5) butradi so‘zi eski turkiy adabiy tilga mansub
A)1,2 B) 1,3,4 C) 3,4,5 D) 2,4,5
17. tepa, g‘arb, vujud. Berilgan so‘zlar eski tilimizda qanday ataladi?
A) art, batsiq, al B) art, bo‘gu, o‘z
C) art, budun, o‘g D) art, batsiq, o‘z
18. Noto‘g‘ri hukmni aniqlang?
A) O‘zbek degan so‘zning “o‘ziga bek”, “otliq qo‘shin”, “sodda”, “tog‘ri”, “insofli”, “saxiy”, “odamoxun”, “diltortar”, “suyukli” singari ma’nolari Rashididdinning “Mo‘gullar tarixi” asarida keltirilgan.
B) turkman tili turkiy tillar oilasining o‘g‘uz guruhiga mansub
C) bulg‘or tili turkiy tillar oilasining qipchoq guruhiga mansub.
D) balqor tili turkiy tillar oilasining qipchoq guruhiga mansub
19. butradi, qali, ko‘kramak, sandug‘och, art, batsiq, sandilach, qirg‘ilach, bo‘gu, elig,ingek, yag‘i, ko‘ni, ev, pesha, o‘z, ulus, budun, erik, cherik, qopungda, o‘kush, huvaydo, ko‘ch
Berilgan arxaik so‘zlardan nechtasi eski turkiy til davriga oid?
A) 7 tasi B) 8 tasi C) 9 tasi D) 10 tasi
20. butradi, qali, ko‘kramak, sandug‘och, art, batsiq, sandilach, qirg‘ilach, bo‘gu, elig,ingek, yag‘i, ko‘ni, ev, pesha, o‘z, ulus, budun, erik, cherik, qopungda, o‘kush, huvaydo, ko‘ch
Berilgan arxaik so‘zlardan nechtasi eski o‘zbek adabiy til davriga oid?
A) 7 tasi B) 8 tasi C) 9 tasi D) 10 tasi
21.Eski turkiy til davrining durdonalari berilgan qatorni aniqlang?
1) “Devon-u lug‘atit turk”, 2) “Muhabbatnoma”, 3) “Qutadg‘u bilig”, 4) “Hikmatlar”, 5) “Hibbat ul -haqoyiq”, 6) “Tafsir”
A) 1,3,4,6 B) 1,3,4,5 C) 2,4,5,6 D) 1,4,5,6
22. Tilshunosligimiz taraqqiyotining qaysi davrida qiyosiy –tarixiy tilshunoslikka asos solindi?
A) Qadimgi turkiy til davri B) Eski turkiy til davri
C) Eski o‘zbek adabiy tili D) O‘rta turk davri
23.To‘g‘ri hukmlarni aniqlang?
1) “Tafsir” eski o‘zbek adabiy tilining yorqin namunasi hisoblanadi.
2) “Devon-u lug‘atit turk” dagi ma’lumotlarga qaraganda,
“ eng ochiq, ravon til – haqoniy o‘lkasida yashovchilar tili” deb ta’kidlangan
3) Mahmud Koshg‘ariy bergan ma’lumotlarga ko‘ra turklar aslida 24 qabiladir
4) Tilshunosligimiz taraqqiyotining Eski turkiy til davrida sharqiy va g‘arbiy til an’analari vujudga keldi.
5) Tilshunosligimiz taraqqiyotining Eskio‘zbek adabiy til davrida sharqiy va g‘arbiy til an’analari vujudga keldi.
6) Sharqiy adabiy tilga qarluq-uyg‘ur tillari kirgan
7) Qul Ali “Qissayi Yusuf”; Qutb “Xusrav va Shirin”; Xorazmiy “Muhabbatnoma”; “O‘g‘uznoma”; Sayfi Saroyi “Guliston”; Rabg‘uziy “Qisasi Rabg‘uziy”; “Tafsir”singari asarlar Eski o‘zbek tilida yaratilgan dastlabki namunalardir.
8) “Tafsir” asari A.Borovkovning e’tirofiga sazovor bo‘lgan.
A) 1,2,5,6,8 B)1,2,4,6,7,8 D) 1,2,5,6,7,8 D) 1,2,5,7,8
24. Turkiy tillarni birinchi bo‘lib kim tasniflagan?
A) A.Navoiy B) M.Koshg‘ariy C) Bobur D) M. Zamaxshariy
25.Turkiy tillar oilasining Qarluq guruhiga kiruvchi tillar berilgan qatorni aniqlang?
A) boshqird, yoqut, Chuvash
B) o‘zbek, uyg‘ur
C) turkman, usmonli turk, ozarbayjon
D) qoraqalpoq, qazoq, qirg‘iz, turkman
26. A.Navoiy o‘z asdarlarida qancha so‘zdan foydalangan?
J: __________________________________________
27. A.Pushkin, Shekspir hamda Abdulla To‘qay o‘z asdarlarida qancha so‘zdan foydalangan?
J: __________________________________________
28. Migel de servants hamda Jomiy o‘z asdarlarida qancha so‘zdan foydalangan?
J: __________________________________________
29. Urxun-Enasoy yozuvi haqidagi dastlabki tadqiqotlar kimlar tomonidan e’lon qilingan?
J:________________________________________________
30.Til tog‘risidagi qonun nechta moddadan iborat?
J:______________________________________________
31. Chiston haqidagi to‘g‘ri hukumlarni aniqlang?
1.mumtoz adabiyotimizdagi eng kichik lirik janr hisoblanadi.
2.chistonning dastlabki namunalari Uvaysiy ijodida uchraydi.
3chistonlar g‘azal, ruboiy, fard, qit’a, bayt, tuyuq ko‘rinishida yozilishi mumkin.
4.chistonlar faqatgina siyosiy hayot bilan bog‘liq voqealarni o‘z ichiga oladi.
5. chiston so‘zi arabcha so‘z bo‘lib “jumboq” degan ma’noni anglatadi.
A) 1,3 B)2,3,5 C)1 D)1,2,3
32. Bir xil janrda yozilmagan asarlar berilgan qatorni toping?
A) “Zar qadri”, “Istambul fojiasi”, “Jinoyat”
B) “Ko‘klam”, “Shu’lalar qo‘ynida”
C) “Tuyg‘ular”, “Shu’lalar qo‘ynida”
D) “Hayot bo‘stoni”, “Baxtigul va Sog‘indiq”
33. M. Shayxzodaning ikkinchi johon urishi yillarda yozgan asarlari berilgan qatorni toping?
A) “ kurash nechun”, “kapitan Gastello”, “ko‘ngil deydiki”, “Jang va qo‘shiq”
B) “zamon torlari”, “chorak asr devoni”, “o‘n she’r”
C) “undoshlarim”, “kapitan Gastello”, “ko‘ngil deydiki”
D) “Jang va qo‘shiq” “zamon torlari”, “chorak asr devoni”, “o‘n besh yilning daftari”
34. Hadislar ikki qismdan tashkil topib, payg‘ambarimizning so‘zlarining qachon, qanday sharoitda, kimlar huzuzida aytilganligi hujjati qanday nomlanadi ?
A) Musnad B) Sanad
C) Mazlum D) Matn
35. Oybekning bir xil janrdagi asarlari berilgan qatorni aniqlang?
A) “Dilbar davr qizi”, “ Baxtigul va Sog‘indiq”, “ Navoiy”
B) “ Baxtigul va Sog‘indiq”, “ Navoiy”, “Quyosh qoraymas”
C) “Alisherning bolaligi”, “Bolalik” “Navoiyning xislatlari”
D) “Qutlug‘ qon”, “ Navoiy”, “Quyosh qoraymas”
36. Hammabop ommaviy janr bo‘lib, ularda xalq hayotining barcha qirralari- turmush madaniyati, urf- odatlari va boshqa jihatlari, inson va uni o‘rab olgan olam o‘xshatishlar, taqqoslashlar, savollar vositasida ifodalanadi. Ushbu ta’rif qaysi janr haqida?
A) Maqol B)Topishmoq C)Ertak D)Masal
37. Qaysi ijodkor o‘z ijod namunalaridan birida o‘ziga va o‘z hamkasblariga qarata : “ Haqiqiy shoir o‘z xalqining ovozi bo‘lishi, uni ezgu ishlarga chorlashi, yorug‘ tuyg‘ularni kuylashi kerk”degan fikrlarni aytgan?
A) A.Oripov B) E. Vohidov
C) Mirtemir D) U. Nosir
38. M. Osimning “Zulmat ichra nur” qissasida bid’at va xurofatdan yiroq ,sog‘lom fikrli kishi deb kim ta’riflanadi?
A) Kichkina Bahodir B)Muhammad Ali
C) Mirsaid Kobuliy D)Husayn Bayqaro
39. Jonatan Sviftning “Gulliverning sarguzashtlari” asari haqidagi noto‘g‘ri fikrni belgilang?
A) Liliputlarlar bizdan ko‘ra ancha ravshan va yaxshi ko‘rishadi
B) Gulliver taftish qilishga kelgan amaldorlarga hamma cho‘ntaklarini ko‘rsatadi
C) Gulliverning dasturxoniga har kun ertalab oltita navvos, qirqta qo‘y va tegishli non va vino bilan boshqa yeguliklar keltirilar edi.
D) Gulliver uch haftadan keyin liliputlar tilini o‘rganishda katta yutuqlarni qo‘lga kiritdi
40. H.Kiristian Andersen nomini dunyoga mashhur qilib yuborgan to‘plamlari berilgan qatorni aniqlang?
1) “Tarixlar”; 2) “Bronza to‘ng‘iz”; 3) “Dyumchaxon”; 4) “Yangi ertaklar”; 5) “Bolalarga aytilgan erytaklar”; 6) “Suv parisi”; 7) “Yangi ertaklar”; 8) “Kumush tangacha”.
A) 1,2,3,4,5,6,7,8 B) 1,3,4,7,8 C) 1,4,5,7 D) 2,3,4,5,7
41. “...da o‘sha xalqning tarixi, urf-udumi, turmush tarzi, fe’l-atvori, ruhiyati, qo‘yingki, butun borlig‘i aks etadi. Shunga ko‘ra, ...lar xilma-xil mavzularda bo‘lishi mumkin”.
Nuqtalar o‘rniga qo‘yilishi kerak bo‘lgan javobni belgilang.
A) maqol B) ertak C) topishmoq D) xalq qo‘shiqlari
42. …Oy nurini
Deraza
Taqib suv oqar
Jimirlab
Oy aksi yotar.
Oy nurini
Ko‘zga solib
Ko‘rdim yalangdan-
Bodom gullab qolibdi
Och pushti rangda…
Ushbu misralar qaysi ijodkor ijodida uchraydi?
A) Mirtemir B) Usmon Nosir C) M.Yusuf D) A.Muxtor
43.Qaysi asarda hayot bo‘ronlariga ko‘ksini tuta oladigan, maqsadlariga erishish yo‘lida kerak bo‘lsa, mashaqqatli bo‘ronlarga ham qast qilishga tayyor turgan qahramon uchraydi?
A)Janni Rodari “Hurishni eplolmaydigan kuchukcha”
B) U.Nosir “Yo‘lchi”
C) O‘.Hoshimov “Urushning so‘nggi qurboni”
D) X.To‘xtaboyev “Sariq devni minib”
44. Mirtemirning qaysi she’rida she’r sarlovhasidagi so‘z faqat she’r sarlovhasida uchrab, she’r matnida biror marta ham uchramaydi.
A) “Baliq ovi” B) “Qishlog‘im”
C) “To‘rg‘ay” D) “Shudring”
45. 1) voqealar 1917-yilning sentabrida yuz beradi; 2) “ona chumchuqday” Yoshi 80 dan oshgan, noskash kampir Roqiyabibi yetimlar g‘amida 6 oydan beri biror soat mijja qoqib uxlamagan : 3) hikoyachi bolaning amakivachchalari yozda bog‘ga ko‘chib ketardilar;4) yetimlarning tog‘sining kasbi aravakashlik edi; 5) yetimlarning biri o‘g‘il, uchtasi qiz; 6)o‘g‘rining 2 bolasi bor ota kasbi - kovushdo‘zlik; 7)devkor etikdo‘z Buvamat otaning etigini kiyadigan o‘zbek, qozoq, qirg‘iz dehqonlarining urug‘i qurigan ; 8) pichoqchi, bo‘zchi domla-yu mullavachchalarning rangi o‘chgan; 9) mahalla boylari: Karim qori –chitfurush, Odilxo‘ja pudratchi, Matyoqub –ko‘nchi ;10) o‘g‘ri “yaxshi tuzuk odam” ellikboshi Rahmonxo‘jaga rabochiylikka ketmaslik uchun 83 so‘m bergan; 11) o‘g‘ri Orifning tovuqxonasidan 4 ta tovuq, 1 ta xo‘roz o‘margan; Odilxo‘janing beshikdagi bolasi chetiga bayt yozilgan kosada osh ichadi.
G‘. G‘ulomning “Mening o‘g‘rigina bolam” voqeiy hikoyasiga hos tasvirlarni aniqlang.
A) 1,2,3,4,5,6,7,8,9,10,11 C) 1,2,3,4,5,6,8,9,10,11
B) 1,2,3,4,5,6,7,9,10,11 D) 1,2,3,4,5,6,7,8,9,10
. Sirli ishlarga uquvi yo‘q qahramon kim?
A) Hoshimjon (“Sariq devni minib”)
B) Tursunboy “Ufq romani”
C) Anvar (“Mehrobdan chayon” romani)
D) Ali Qushchi (“Ulug‘bek xazinasi ” romani)
7.