Tikuv 1-123 (2013). P65

Igna mexanizmi.
Bu mashinaning krivoshið-shatunli igna
mexanizmi 1022 rusumli tikuv mashinasidagi kabidir.
Ið tortgich mexanizmi.
97-A rusumli tikuv mashinasida
kulachokli aylanadigan ið tortgich (10) ishlatiladi (31-rasm). Uning
teshigi (7) krivoshið (9) barmog‘ining silindrik shruði (8)ga
kiydirilgan bo‘lib, qistirma (2) ustidan vint (4) orqali krivoshið
(9) barmog‘ining quyma bo‘rtig‘iga mahkamlangan. Old devor vint
(4) bilan gayka (3) yordamida ðichoq (5) qa mahkamlangan bo‘lib,
bu ðichoq ið uzilganda uni ið tortgich (10) ning kulachogi (6) ga
o‘ralib ketmasligi uchun iðni qirqib turadi.
Ið tortgich ishi kuzatilsa, ið tortgich (2)ning kulachogi (6) krivoshið
barmog‘i harakat trayektoriyasining yuqori, chað va ðast qismlari
bo‘ylab harakatlangan ðaytida igna bilan mokiga ið uzatilishini ko‘rish
mumkin. Krivoshið barmog‘i harakat trayektoriyasining o‘ng qismi
bo‘ylab kulachok harakati boshlanishi bilan mokidan ið tortilib chiqa
boshlaydi; harakat oxirida esa baxya tarang tortiladi.
Ið o‘z vaqtida uzatilishi yoki baxya o‘z vaqtida taranglanishi
vintlar (1) ni bo‘shatgandan keyin ið tortgich (10)ni bosh valga
nisbatan burib rostlanadi; ið tortgich (10)ni soat mili harakati
yo‘nalishiga qarshi burganda baxya ilgariroq tarang tortiladi.
Moki mexanizmi.
Bu mashinada xuddi 1022 rusumli tikuv
mashinasidagi kabi markaziy naychali aylanma moki ishlatiladi.
Asosiy valga (32-rasm) ikkita vint yordamida tishli baraban (1) va
ostki baraban (4) mahkamlangan. Barabanlar (1 va 4)ga
rezinalangan tishli tasma (3) kiydirilgan bo‘lib, bu tasma (3)ning

---

69
baraban o‘qi bo‘ylab siljishi ðrujinasimon halqalar (2 va 6)
yordamida bartaraf etiladi. Òaqsimlash vali (8) sharikli ðodshiðnik
(7) bilan vtulka (9) da aylanadi.
32-rasm. 
97-A rusumli tikuv mashinasi moki mexanizmi.
17 16 1514131211 10
9
8
7
6
1
2
4
3
5
Uning chað uchiga ikkita vint yordamida ichki tishli g‘ildirak
(10) mahkamlangan. G‘ildirak (10) moki vali bilan birga tayyor-
langan kichik tishli g‘ildirak (11) bilan ilashadi. Ushbu tishli
uzatmadagi uzatishlar soni i=1:2 ga teng. Moki vali (15) mashina
ðlatformasining quyma bo‘rtig‘iga vint (12) yordamida mahkam-
langan vtulka (13) ga ðresslangan ikkita vtulkada aylanadi. Moki
vali (15) ning chað uchiga ikkita vint (17) yordamida moki (16)
mahkamlangan.
Maxovik g‘ildirak aylanganda moki (16) soat mili harakatiga
qarshi yo‘nalishda aylanadi.
Moki (16) uchining igna oldiga o‘z vaqtida yetib kelishini
vint (17) ni bo‘shatgandan keyin mokini burib rostlanadi. Bunda
igna eng ðastki holatidan 2 mm ko‘tarilganda mokining uchi igna
ko‘zidan 1,6 mm ga yuqoriroq bo‘lishiga erishish lozim.
Moki uchi (16) bilan igna orasidagi masofa 0,1 mmga teng
bo‘lishi kerak, u vint (12) ni bo‘shatgandan keyin vtulka (13)ning
o‘qi bo‘ylab surib rostlanadi.
Mokiga tushayotgan moyning miqdori vint (14) yordamida
rostlanadi: vint (14) burab kiritilsa, moki yaxshi moylanadi. Moy
normal miqdorda tushib turishi uchun vint (14) ni avval oxirigacha
burab kiritiladi, so‘ng 2,5 marta teskari burab chiqariladi.

---

70