Tijorat banklari xizmat ko’rsatish sifati va samaradorligini oshirish yo’llari

3 - jadval
Tijorat banki faoliyati ijobiy ko'rsatkichlari

Ko'rsatkich nomi	Hisoblash tartibi	Tavsiya etilgan qiymat,foizda
Operatsion xarajatlar va daromadlarning nisbati	Операционные расходы / Операционные доходы	50–70 %
Operatsion daromadlar va aktivlar nisbati	Operatsion xarajatlari / Jami aktivlar	Qayta moliyalash stavkasidan past emas.

Bankning barqaror rentabelligi operatsion xarajatlarni boshqarish samaradorligiga bog'liq degan fikrga qo'shilmaslik mumkin emas. Harajatlarning umumiy hajmida operatsion xarajatlar ulushining oshishi, qoida tariqasida, bank kredit resurslarini sotib oladigan bozor sharoitlarining noqulay holatini yoki uning faoliyatini boshqarish yomonlashganligini ko'rsatadi.
Faol operatsiyalarning rentabelligi operatsion daromadlarning jami aktivlarga nisbati bilan belgilanadi.Operatsion daromadlarning barqaror o'sishi bankning muvaffaqiyatli faoliyatidan dalolat beradi.
D.V.Belovning tijorat banklari faoliyati samaradorligining quyidagi sabablarini aniqlagan fikriga qo'shilamiz:
- boshqaruv darajasining pastligi;
- xodimlarning salohiyatidan samarasiz foydalanish;
- axborot tizimlarining biznes ehtiyojlariga mos kelmasligi;
- sifatsiz xizmatlardan yo'qotishlar;
- suboptimal hizalanmış zanjirlar tufayli yo'qotishlar [9].
Shu bilan birga, tijorat bankining samaradorligi nafaqat uning faoliyati natijalari, balki samarali boshqaruv tizimidir. Moliyaviy koeffitsientlarni hisoblash asosida banklar samaradorligini baholashning mavjud yondashuvi menejment va aktsiyadorlarning o'sib borayotgan ehtiyojlarini tobora kam qondirmoqda. Bank biznesining qiymatiga ko'plab nomoddiy aktivlar ta'sir qiladi, masalan: taniqli brend, asosiy xodimlarning bilimi va tajribasi, mijozlar va sheriklar bilan munosabatlar, ilg'or texnologiyalardan foydalanish, davlat tashkilotlari bilan munosabatlar, ijtimoiy javobgarlik biznes va boshqalar. Faoliyatning asosiy ko'rsatkichlari tizimini yaratish menejerlarga ushbu davrdagi faoliyatning asosiy, ustuvor yo'nalishlariga e'tibor qaratishlariga yordam beradi [10].
Tijorat bankining moliyaviy bo'lmagan faoliyatining asosiy ko'rsatkichlaridan biri bu xizmatlarning (mahsulotlarning) sifati va jarayonlarning sifati. Bank xizmatlari sifatini oshirish mijozlar sonining ko'payishiga, sotish hajmining oshishiga va natijada tijorat banki samaradorligining oshishiga olib keladi.
Tijorat banklari o'zlarining xizmatlari sifati haqida o'ylamasliklari mumkin emas. Ushbu muammoga doimiy e'tibor banklarni sifat menejmentini ta'minlaydigan tizimdan foydalanish zarurligini tushunishiga olib keladi. Bunday tizim standartlarni qo'llashga asoslangan sifatni boshqarish tizimi bo'lishi mumkin.
Hozirgi vaqtda bank sektorini uchta standartlashtirish darajasiga bo'lish mumkin: xalqaro, milliy (makro daraja) va korporativ (mikro daraja) [11].
Yuqori xalqaro darajada xalqaro moliya institutlari va iqtisodiy tashkilotlar tartibga soluvchi, milliy darajada - Markaziy bank, maxsus nazorat qiluvchi va nazorat qiluvchi organlar, uchinchi darajada - banklar hamjamiyati tomonidan ishlab chiqilgan standartlar sifatida harakat qilishadi.
Foydalanilgan adabiyotlar
1. “2020 – 2025 – yillarga mo’ljallangan O’zbekiston Respublikasining bank tizimini isloh qilish strategiyasi” to’g’risidagi Prezidend farmoni.