Тижорат банклари фаолиятининг мазмуни ва назарий асослари

К₅= Даромадлар / Активлар (7)
Активларнинг ўртача даромадлилиги хавф-хатар даражасини оширмасдан активларни кўпроқ даромад келтирувчи молиявий инструментлар фойдасига қайта тақсимланишига боғлиқдир.
Тижорат банки фаолиятининг умумий самарадорлик кўрсаткичлари қаторига фойдани тақсимлаш меъёрини (К6) ҳам киритиш мумкин бўлиб, дивидендлар кўринишида тўланган фойда суммасини жами соф фойдага нисбати оркали аниқланади.
К₆= Дивиденд кўринишидаги фойда / Жами соф фойда (8)
Мазкур кўрсаткич катталиги битта акцияга тўғри келувчи, фойда микдори билан боглиқ бўлиб, ўз навбатида банкнинг молиявий имкониятини тавсифлайди.
Шунингдек, банкнинг умумий рентабеллик кўрсаткичларини таҳлил қилишда нафакат ўз капитали, балки жалб қилинган маблаглар қарз) капиталига фойданинг қанча қисми тўғи келишини аниқлаш мухимдир. Бунда,
К7= Дивиденд куринишидаги фойда / Қарз капитали (9)
Бу ерда, қарз капитали жами активлар билан капитал ўртасидаги фарққа тенг: Қарз капитали (мажбурият) = Актив - Капитал.
Мазкур кўрсаткични пасайиши жалб қилинган маблағлардан унумсиз фойдаланганлигини билдирса, ўсиши эса жалб қилинган маблағлардан унумли фойдаланганлигини билдиради.
Банкларнинг рентабеллик кўрсаткичлари ҳисобот маълумотлари асосида амалга оширилади.
Фаолият рентабеллиги кўрсткичлари банкнинг ликвидлилик активлари ва пассивлар таркиби каби кўрсаткичлар билан уйғунлашган ҳолатда кўриб чиқилиши мақсадга мувофиқдир. Банк фойдалилик ва ликвидлилик кўрсаткичларининг оптимал даражасини аниқлаб олмоғи лозим.
1-боб бўйича хулоса.
Банк раҳбарияти томонидан фойдалиликни ва молиявий барқарорликни таъминлаш мақсадида бир хил бўлмаган қарорлар қабул қилинганда замонавий бозор шароитида рентабеллик кўрсаткичлари алоҳида мухим аҳамият касб этади
Рентабелликка таъсир этувчи омиллар кўп қиррали ва кўп томонламадир. Улардан бири коллектив фаолияти билан бевосита боғлиқ бўлса, бошқалари эса техника ва техналогия, ресурслардан унумли фойдаланиш самарадорлиги, илм-техника ривожида эришилган ютуқларни амалиётга жорий этиш билан боғлиқ.
Банк фойдасини шакллантиришда рентабеллик кўрсаткичлари мухим аҳамият касб этади. Шунинг учун молиявий ҳолатини баҳолаш жараёнида рентабеллик кўрсаткичларини аниқлаш лозимдир.
Рентабеллик тахдилига методик ёндашишда қуйидаги хулосаларни келтириш мумкин: