Tijorat banklari faoliyati tahlili indd

3.2. Bank kapitalining yetarliligi va dinamikasi tahlili
Banklarining o‘z mablag‘lari bank balansining uchinc-
hi bo‘limida aks ettiriladi. Odatda ularni bank kapitali deb 
ham atashadi.
Bank kapitali tarkibi quyidagilardan iborat:
●
Ustav kapitali.
●
Qo‘shilgan kapital.
●
Zaxira kapitali.
●
Taqsimlanmagan foyda.
Yuqoridagilarning har biri uning manbalari hisobga olin-
gan holda bir necha elementlardan tashkil topadi (3-ilova 

---

56
O‘zbekiston Respublikasi Banklarida buxgalteriya hisobi-
ning hisobvaraqlari rejasining uchinchi bo‘limga qarang).
Bankning ustav kapitali asosan uning oddiy va imtiyoz-
li aksiyalarini sotishdan kelib tushgan mablag‘lardan tashkil 
topadi. Qo‘shilgan kapital bank aksiyalarining real va nomi-
nal qiymatlari o‘rtasidagi farqlardan tashkil topadi.
Zaxira kapitali bank daromadi hisobidan turli riskli ak-
tivlarni qoplash uchun tashkil etilgan jamg‘armalar, kichik 
korxonalarni imtiyozli kreditlash jamg‘armasi, asosiy vosi-
talar bahosi boshlang‘ich qiymatidan o‘sgan qismi kabilar-
dan tashkil topadi.
Taqsimlanmagan foyda o‘tgan yilgi olingan foydaning 
taqsimlanmagan qismi yoki ko‘rilgan zararlar hamda joriy 
yilning foyda yoki zarari hisobidan tashkil topadi.
Bank tizimining barqarorligini ta’minlash, bank kre-
ditlari va omonatchilari manfaatlarini himoyalash, bank-
larning likvidliligi va to‘lov qobiliyatlarini mustahkamlash 
nuqtayi nazaridan, dastavval, bank faoliyatini boshlash uc-
hun Markaziy bank tomonidan bank kapitalining minimal 
miqdoriga talablar o‘rnatilgan.
Kapitalning minimal miqdoriga qo‘yiladigan talab-
ning summasi mamlakat iqtisodiyoti holati, inflatsiya da-
rajasi, xalqaro iqtisodiy aloqalar ko‘magi kabi birnecha 
ko‘rsatkichlar inobatga olingan holda o‘zgarib turishi mum-
kin.
Quyida O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki tomo-
nidan tijorat banklari uchun kapitalning minimal miqdoriga 
qo‘yilgan talablar keltirilgan.

---

57
3.1-jadval