Tibbiyotda axborot texnologiyalari

Ma’lumotlar modellari shakli qanday bo‘lishidan qat’iy 
nazar quyidagi talablarni bajarishi kerak: 
1.
Soddalik. Ma‘lumotlar modeli kam sondagi bog‗lanishli 

---

tuzilish turlariga ega bo‗lishi lozim. 
2.
Yaqqollik. 
Ma‘lumotlar 
modeli 
vizual 
(ko‗zga 
ko‗rinadigan, tasvirlanadigan) bo‗lishi kerak. 
3.
Qismlarga bo‗linishi. Ma‘lumotlar modeli ma‘lumotlar 
omborida oddiy o‗rin almashtirish imkoniyatiga ega bo‗lishi 
lozim. 
4.
O‗rin almashtirish. Ma‘lumotlar modeli o‗ziga o‗xshash 
modellar bilan almashtirilish imkoniyatiga ega bo‗lishi kerak. 
5.
Erkinlik. Ma‘lumotlar modeli aniq bo‗lakchalarnigina o‗z 
ichiga olmasligi lozim. 
Yuqorida ko‗rsatilgan talablar ham yaratiladigan modellarning 
idealligini ta‘minlay olmaydi. Chunki modellashtirishda haqiqiy 
ob‘yektning ba‘zi bir muhim xususiyatlarigina ishtirok etadi 
holos. 
Atrofimizdagi dunyoni o‗rganish natijasida noaniq va to‗liq 
bo‗lmagan ma‘lumotlar olinishi mumkin. Lekin bu koinotga 
uchish, atom yadrosining sirini aniqlash, jamiyatning rivojlanish 
qonunlarini egallash va boshqalarga xalaqit bermaydi. Ular 
asosida o‗rganilayotgan hodisa va jarayonning modeli yaratiladi. 
Model 
ularning 
xususiyatlarini 
mumkin 
qadar 
to‗laroq 
akslantirishi zarur. 
Modelning taqribiylik xarakteri turli ko‗rinishda namoyon 
bo‗lishi mumkin. Masalan, tajriba o‗tkazish mobaynida 
foydalaniladigan asboblarning aniqligi olinayotgan natijaning 
aniqligi ta‘sir etadi. 
Modellashtirish-bilish 
ob‘yektlari 
(fizik 
hodisa 
va 
jarayonlar)ni ularning modellari yordamida tadqiq qilish mavjud 
predmet va hodisalarning modellarini yasash va o‗rganishdir. 
Modellash 
uslubidan 
hozirgi 
zamon 
fanida 
keng 
foydalanilmoqda. U ilmiy tadqiqot jarayonini yengillashtiradi, 
ba‘zi hollarda esa murakkab ob‘yektlarni o‗rganishning yagona 
vositasiga aylanadi. Mavhum ob‘yekt, olisda joylashgan 
ob‘yektlar, juda kichik hajmdagi ob‘yektlarni o‗rganishda 
modellashtirishning ahamiyati katta. Modellashtirish uslubidan 
fizika, astronomiya, biologiya, iqtisod fanlarida ob‘yektning faqat 
ma‘lum xususiyat va munosabatlarini aniqlashda ham 

---

foydalaniladi. 
Modellarni tanlash vositalariga qarab uch guruhga ajratish 
mumkin. Bular abstrak, fizik va biologik guruhlar. 
Abstrakt modellar qatoriga matematik, matematik-mantiqiy va 
shu 
kabi 
modellar 
kiradi. 
Fizik 
modellar 
qatoriga 
kichiklashtirilgan maketlar, turli asbob va qurilmalar, trenajyorlar 
va shu kabilar kiritiladi. 
Misol tariqasida qishloq ho‗jalik masalasiga matematik model 
tuzishni ko‗rib chiqamiz.