Tibbiyot kasbiga kirish

Siydik va uning xususiyatlari 

Buyrakning asosiy vazifasi — siydik hosil qilish. Siydik va 

siyishni  tekshirish  buyraklar  holati  va  ularning  faoliyatini 

baholabgina 

qolmay, 

balki 

boshqa 

qator 

a’zolar  va 

sistemalarning 

buzilishi 

(jigar 

kasalliklari, 

moddalar 

almashinuvi  buzilishlari  va  boshkalar)  kabida  fikr  yuritishga 

xam imkon beradi.  

Siydikning  umumiy    miqdori.  Bir  sutkada  odam  1,5-2  l 

siydik ajratishi mumkin. Atrof-muxitning yuqori xaroratida ko’p 

ter  ajralganda  ter  bilan  suv  chiqib  ketishi  oqibatida  siydikning 

miqdori  kamayadi.  Uyqu  vaqtida,  ayniqsa    odam  chuqur 

uxlayotgan    vaqtlarda,  siydik  hosil  bo’lishi  keskin  kamayadi. 

Kechqurungi  siydik  kunduzgidan  ko’ra  to’qroq  va  suyuqroq 

bo’ladi.  Ovqatdan  so’ng  suv  va    ovqat  tuzlari  ichakda  surilishi  

oqibatida  siydik    hosil    qilinishi  oshadi  va  odatda    ko’p  

miqdorda  suyuk    bo’lmagan  siydik  ajralib    chiqadi.  Siydik  

miqdori    ko’p  suyukdik  ichganda    ko’payadi  va  kuyuk  

ovqatlanishda Xamda ich ketganda kamayadi.  

Siydikning  rangi  pigmentlarga  bog’lik    bo’lib,  odatda  och 

sariq  rangdan  qizgish-sariq  ranggacha  o’zgarib  turadi.  quyuq 

siydik achchiqchoy rangida  bo’ladi.  

Siydik 

chiqarish 

yo`lining 

patalogiyalari. 

Diurezda 

o`zgarishlar. 

Bu  buyrak  va  siydik  yo`llarida  uchraydiga  eng  ko`p 

belgilrdn  biri  poliuriya.Bunda  siydiq  miqdori  2000  ml  dan 

oshishi.  Bu  qachon  bo`ladi.  Suyuqlikni  bir  sutkalik  normadan 

ko`p  ichilganda,  xomiladorlik  va  kuchli  stress  xolatlarida 

kuzatiladi. Yana bir turi shuki transudat va ekssudat xolatlarida, 

qandli  diabetda  va  doimiy  bo`lgan  siydik  kasalliklarida. 

---

186 

 

Poliuriyada  doimiy  ravishda  chanqoqlik  va  suvga  tashnalik 

kuchli bo`ladi.  

Oligouriyada  esa  siydikni  normal  xolatga  nisbatan  kam 

ajratish.  Uning  miqdori  500  ml  ni  tashkil  etadi.  Bu  quydagi 

xolatlar kuzatiladi: ko`p terlash, fizikaviy og`ir mehnatlar, qattiq 

charchoqlar, o`tkir va surunkali nefritlarda. Umumiy xolatlarda: 

yurak  yetishmovchligida,  kuyganda  shok  xolatiga  tushganda, 

buyraklar zaxarlanganda. Qo`rqish xolatlarida siydik ajralmaydi. 

Qorin va ichaklarni bosganda xam siydik ajralmaydi.  

Ishuriya  (  yun.  ischo-to`xtash,  yoki  to`sqinlik  qilish,  uron- 

siydik  ).  Bunda  siydik  pufagi  to`lganda  ham  uni  tashqariga 

chiqara  olmaslik  kuzatiladi.  Ishuriya  bu  -  siydik  yo`lining 

torayishi.  Bu  xolat  bo`lganda  1-navbatda  siydik  pufagini 

bo`shatish  lozim.  Bunday  xolatlarni  bemorlarda  qo`llash  un 

kasalning  atrofida  xuddi  kranda  suv  oqb  turganidek  yoki 

ckoynakda  suvni  tomchilatb  qoyiladi.  Yana  bir  yo`li  shuki 

bunda  iliq  kuydirmaydigan  qilib  iliq  suvli  baloncha  qoyiladi. 

Agarda bularning xech qaysisi yordam bermasa bemorga kateter 

ulab qo’yiladi.  

Nekturiya.  Bunda  siydik  ajratish  kunduzgiga  nisbatan 

kechasi  ko`payadi.  Bundau  xolatlar  qariyalarda  va  qandsiz 

diabetka chalingan bemorlarda kelb chiqadi.  

Enurez.  Bu  kasallik  turi  asosan  qariyalarda  ko`p  uchraydi,  

siydikni tutib tura olmaslik.  

Dizuriya.    Bunda  siydik  yo`llarining  umumiy  kasalliklari, 

qattiq  og`riq,  qiynalib  siyish  xolatlari.    Bu  qaysi  xolatlarda 

bo`ladi:  sistit, uretrit,  piyelo nefrit va buyrak tuberkulyozida. 

Stranguriya.  Bunda  siydik  ajratish  tomchilab  bo`ladi. 

Bunga  asosiy  sabab  organizmning  shish  hisobiga.  Bu  buyrak 

kassalikgi  chiqarish  yo`llarida  kasallangan  bemorlar  uzoq  vaqt 

davollanmasligi  natijasida  kelib  chiqadi.  Bu  shishlar  yuz  va 

oyoqlarda kuzatiladi.