Tibbiyot kasbiga kirish

Davolash usullari  

1. Zararli omillarni bartaraf qilish.  

2. Statsionarda vaqt-vaqti bilan davolanish.  

3. Dengiz havosi bilan kurortda davolanish.  

4. Yo’talda doimiy ravishda balg’am ko’chirish vositalarini 

qo’llash, Buteyko uslubi bo’yicha nafas olish gimnastikasi bilan 

shug’ullanish zarur.  

---

121 

 

O’pka yalliglanishi (zotiljam)  

Zotiljam  (pnevmoniya)  —  pnevmokokk  stafilokokk  yoki 

gripp virusi, shuningdek boshqa infeksiya qo’zg’atadigan o’tkir 

yuqumli  kasallik.  Qo’zg’atuvchi  mikroorganizm  burun-

halqumda  bo’ladi,  lekin  o’zining  hayot  faoliyati  mahsuloti  — 

toksinni  qonga  ajratib  chiqaradi,  bu  esa  organizmning 

zaxarlanish  va  o’pka,  yurak-tomir  va  asab  tizimining 

zararlanishiga  olib  keladi.  O’pka  yalliglanishi  krupoz  va 

o’choqli bo’ladi.  

Krupoz 

pnevmoniyani 

Frenkel 

pnevmokokklari, 

stafilokokklar,  gripp  virusi  q’o’zg’atadi.  Kasallikning  yuzaga 

kelish 

va 

rivojlanishiga 

odamning 

qattiq 

sovqotishi, 

organizmning 

kasallikka 

qarshi 

kurashish 

qobiliyatini 

susaytiruvchi  omillar,  quvvatsizlik  sabab  buladi.  Ushbu 

kasallikda o’pkaning butun bir bo’lagi zararlanadi va jarayonga 

plevra  (o’pkani  o’rab  turuvchi  parda)  jalb  qilinadi,  shu  sababli 

kasallik  plevropnevmoniya  deb  ataladi.  Krupoz  pnevmoniya 

to’satdan boshlanadi.  

Belgilar:  

- qattiq et uvushish;  

- haroratning 38—40°C gacha tez ko’tarilishi;  

- ko’krak qafasida kuchli og’riqlar;  

- quvvatsizlik bosh og’rig’i, ishtaha pasayishi;  

- yuz, ayniqsa lab va burun qanotlarining qizarishi;  

- ongning xiralanishi, alahlash;  

-  harakatli  qo’zgalishlar  (bemorlar  yotgan  o’rinlaridan 

sakrab  turadilar,  xonadan  yugurib  chiqishlari  yoki  o’zlarini 

derazadan pastga tashlashlari mumkin);  

- nafas qisishi (yuzaki nafas olish);  

- zang tusidagi balgamli yo’tal;  

-  nafas  olishda  ko’krak  qafasida  og’riqlar  paydo  bo’ladi, 

shu  sababli  bemor  og’riyotgan  tomonini  avaylab,  kamroq  nafas 

olishga harakat qiladi va og’riyotgan tomonini bosib yotadi;  

- pulsning tezlashuvi, to’liqsizligi;  

---

122 

 

- oz mikdordagi to’q rangli, quyuq siydik.  

-  tez-tez  yo’talish  yoki  ko’krakdagi  qattiq  og’riq  sababli 

uyqu buziladi, notinch va uzuq-yuluq bo’ladi;  

- lablar ko’karadi, oyoq-qo’llar sovuq bo’ladi.  

Bir  necha  soat  davom  etgan  badan  uvushishi  isitma  bilan 

almashadi.  Yo’tal  avval  quruq,  xurujsimon,  og’riqli,  ozgina 

balg’am  bilan;  balg’am  miqdori  ko’payishi  bilan  yo’tal  bir  oz 

yengillashadi.  Teri  ushlab  ko’rilganda  issiq  va  quruq  bo’ladi. 

Nafas  olish  yuzaki,  og’riqdan  uzuq-uzuq  qisqa  bo’ladi.  Nafas 

olish  tezligi  og’riq,  isitmaning  jadalligi,  intoksikatsiya 

darajasiga 

bog’liq 

bo’ladi, 

puls 

tezlashgan, 

tarang. 

Pnevmoniyada  me’da-ichak  trakti  ham  zararlanadi.  Ishtaha 

yo’qoladi,  chanqash,  qusish,  ichning  dam  bo’lishi  (meteorizm), 

qabziyat paydo bo’ladi.  

Davolanmasdan,  harorat  7  yoki  9  kunda  tez,  keskin,  40°C 

dan  35°C  gacha  tushadi,  arterial  bosim  keskin  tushadi,  puls 

ipsimon,  yopishoq  sovuq  ter  bilan  qoplangan  teri  qoplamasi 

oqargan  bo’ladi.  Qattiq  terlash  kuzatiladi.  Krupoz  pnevmoniya 

bilan  og’rigan  bemorlarni  shoshilinch  ravishda  kasalxonaga 

yotqizish zarur.  

Shoshilinch  yordam  ko’rsatilmasa,  tomir  tonusi  keskin 

tushib ketishi sababli o’lim yuz berishi mumkin.