Tibbiyot instituti talabalari uchun

Somatik hujayralarda X-xromatin.
M.Barr va E.Bertram (1949) mushuk 
596

---

erkagi neyronini tekshirish natijasida birinchi marta barcha sut emizuvchilarda va 
shuningdek odamda ayol jinsiga xos xromatin aniqladi. Bu xromatin kattaligi 1 
mkm ga yaqin zarracha topilib, u asosiy yadro bo’yog’i bilan boshqa yadro 
xromatinlariga qaraganda ancha intensiv bo’yaladi. Keyinchalik bunday hosilaga 
Barra tanachasi deyiladi. Odatda ular yadro pardasining ichki yuzasida 
uchburchak, tariqsimon, trapetsiyasimon shaklda, ba’zan yadro pardasida 
qalinlashgan yoki tishsimon holda joylashadi.
Hozirgi davrda Barra tanachasini kelib chiqishi aniqlanilgan. Ayollarning 
somatik hujayralarida X-xromasomalaridan biri aktiv holatda bo’lib, ikkinchisi 
genetik passiv holda spirallashib giperxrom holatiga o’tadi va X-xromatin shaklida 
topilishi mumkin. Erkaklik jinsida faqat bitta genetik aktiv holatda bo’lgan X-
xromasoma bo’ladi. Shuning uchun ham nazariy jihatdan X-xromatin topilmasligi 
mumkin.
Odamda Barra tanachasini og’iz bo’shlig’i shilliq pardasi epiteliyasi 
qirindisida osongina topiladi. Ayollarda X-xromatinli hujayra 20-80-foizni, 
erkaklarda esa – 0-4 foizni tashkil qiladi.