Tibbiyot instituti talabalari uchun

X-BOB. O’Q OTAR QUROLLARI BILAN JAROHATLANISh
O’q otar qurollari bilan jarohatlanish deb, o’q otar qurollari, snaryad yoki 
portlovchi modda yordamidagi jarohatlanishga aytiladi. Bunday jarohatlanishlar 
o’zining xarakteriga qarab juda xilma xil bo’ladi. Ularning ko’pchiligi mexanik 
jarohatlanishlar hisoblanadi. Boshqalari esa otilish yoki portlash tufayli mexanik, 
termik va kimyoviy faktorlarning ta’siridan sodir bo’ladigan kombinatsiyalashgan 
jarohatlanishlardir. Shu faktorlar ichida asosiysi mexanik faktorlar bo’lib, shuning 
uchun ham barcha o’q otar qurollari bilan jarohatlanish quyidagi asosiy turlarga 
bo’linadi:
I. Ochiq jarohatlanishlar:
1) tana qismlarining emirilishi va uzilishi;
2) o’q otar qurollari yordamida hosil bo’lgan yaralar (teshib o’tuvchi, so’qir, 
urinma va boshqalar).
II. Yopiq jarohatlanishlar (ichki organlar va yumshoq to’qimalarning lat 
eyishi, ichki organlarning yorilishi, suyaklarning sinishlari).
III. Teri qoplamalarining yuzaki buzilishi (shilinishlar, qurum, o’q dori 
donachalari, metall zarrachalarining kirishi).
Bu bobda har xil turdagi qo’l o’q otar qurollari bilan otilish natijalari 
tufayli sodir bo’ladigan jarohatlanishlar to’g’risidagi ma’lumotlar keltiriladi. Sud 
tibbiyotida aynan shunday jaroxatlarga o’q otar qurollari bilan jarohatlanishlar 
deyilib, portlash vaqtidagi jarohatlanishlarda «portlash jarohatlanishi» degan 
termin qo’llaniladi.
O’q otar qurollari bilan jarohatlanish xarakteri ko’pgina sabablarga va 
birinchi navbatda qurolning va o’q dorilarning xususiyatlariga bog’liq.