Tibbiyot instituti talabalari uchun

22-rasm. Ikkala boldir suyagining bamper-sinishi.
Bamper-sinishning morfologik xususiyatlari avtomobilning harakat 
tezligiga, bamperning shakli va kengligiga, urilish joyidagi yumshoq to’qimaning 
kengligiga va boshqa ayrim faktorlarga bog’liq. Avtomobilning katta tezligi 
natijasida siljish deformatsiyasi kuzatilib, odatda, ko’ndalang yoki ko’ndalang-
qiyshiq sinishlar yuzaga kelib, bunda urilgan joyda suyakning kompakt moddasi 
biroq do’mpayib chiqqan bo’ladi. Ta’sir qilish kuchi yo’naltirilgan joyda 
burchaksimon ochiq sinish ko’zga tashlanib, ko’plab elpig’ichsimon yoriqchalar 
aniqlaniladi. Agar harakatlanuvchi mashinaning tezligi soatiga 45-50 km dan 
oshmasa, bunda naysimon suyakning bukilishi natijasida sinish kuzatiladi. Bunda 
ko’ndalang bo’lakchalanib sinish sodir bo’lib, urilish tomonidan noto’g’ri-
rombosimon shakldagi katta suyak parchasi ko’rinadi. Agar singan joyni 
104

---

yonboshdan qaraganimizda suyak parchasi ponasimon shaklda bo’lib, bu asosiy 
ta’sir qiluvchi kuchning joylashgan joyini ko’rsatadi. Bamper-sinishlarning barcha 
o’ziga xos xususiyatlari murdadan suyak ajratilgandan keyin va yumshoq 
to’qimalar va suyak usti pardasi ajartilagandan keyin yaqqol ko’zga tashlanadi.
Tirik holda qolgan jabrlanuvchida urilish yo’nalishini aniqlash uchun 
rentgenografiya usulining ahamiyati katta. Ba’zan rentgenografik holatning 
detallari sud-tibbiyoti ekspertizasi xulosasi uchun muhim bo’lib, bu suyakni 
to’g’rilab qaytadan rentgenogrammadan o’tkaziilganda ko’zga tashlanadi (23-
rasm).
Boldir, son terisida bamper bilan urilish tufayli shilinishlar, qontalashlar, lat 
eb yirtilgan yaralar, ko’pincha bir xil balandlikda har ikkala tana qismida 
joylashganligi ko’rinadi. Urilish tomonida va sinishlar atrofida yumshoq 
to’qimalarda qon quyilish kuzatiladi.
a
b
v