|
O’limga olib keluvchi jarohatlanishlarda mustaqil harakatlanish qobiliyatiga
egaligi
Qidiruv va sud amaliyotida o’limga olib keluvchi jarohatlanishdan mustaqil
harakatlanish mumkinligi to’g’risida savol to’g’iladi va qisman, bunday
jarohatlanishda jabrlanuvchi ma’lum masofani bosib o’tishi, zinapoyaga
ko’tarilishi, janjal qilishligi va boshqalar haqida ba’zan savol tug’iladi. Murda
tanasida bir necha o’limga olib keluvchi jarohatlarning topilishi marhum o’z-o’ziga
bir necha o’limga olib keluvchi jarohatlarni etkazganligi yoki bunday jarohatlar
boshqa odam tomonidan amalga oshirilganligini aniqlashni ko’pincha ekspertga
topshiriladi. O’limga sababchi jarohatlanishlarda mustaqil harakatlanish masalasi
ba’zan tibbiyot xodimlarida shubhalanishga sabab bo’lsa, ayniqsa, boshqa
kishilarning e’tirozi shubhasizdir.
Agar boshi jarohatlanganda uzunchoq miya yoki miyaning stvol qismidagi
jarohatlanish tufayli jabrlanuvchining mustaqil harakatlanishi mumkin emasligi
ko’rsatilgan, ammo kalla va miyaning boshqa jarohatlanishlarida mustaqil
harakatlanish mumkinligi ta’kidlangan
Tibbiyot amaliyotida kallani teshib o’tuvchi o’q otar qurollari bilan bosh
miya to’qimasi jarohatlanganda uzoq muddatda mustaqil harakatlanish qobiliyati
saqlanibgina qolmasdan, balki sog’ayish sodir bo’lganligi to’g’risidagi
ma’lumotlar ham mavjud. Bunday oqibatlar ko’pincha miyaning peshona qismi
jarohatlanganda ko’zga tashlanadi.
Epidural gematomalarda qonning yig’ilishi tufayli miyaning bosilishi
sekinlik bilan amalga oshishi natijasida jabrlanuvchi uzoq vaqt xushini saqlab,
mustaqil harakatlanish, ishlash, hujum qilish, himoyalanish va boshqa
qobiliyatlarga ega bo’ladi.
Misol
. T. ismli 20 yoshli kishi, mastlik holatida janjal paytida boshiga qattiq
71
urilgach, u xushini yo’qotmasdan voqea sodir bo’lgan joydan qochadi va yana
janjallashib ketadi. Boshiga tayoq bilan ikkinchi marta urilganda yiqilib xushini
yo’qotadi va tezlikda o’lim sodir bo’ladi.
Murdani kesib ko’rilganda kallaning chapg’i tepa qismida yorilish ko’rinadi
va chap chekka-tepa qismida 70 g to’q-qizil qon uyushmasi bo’lgan epidural
gematoma kuzatiladi. Bu qon quyilish boshining birinchi marta jarohatlanishi
oqibatida yuzaga kelib, ikkinchi jarohatlanish natijasida qon laxtalari shaklidagi
epidural gematoma tezlikda hosil bo’lishi mumkin emasligini esdan
chiqarmasligimiz lozim.
Katta qon tomirlari, yurak va boshqa organlar jarohatlanganda mustaqil
harakatlanish mumkinligini alohida ta’kidlash zarur. Bunday hollarda tezlik bilan
qon ketish va uning hajmini hisobga olish zarur. Bu bilan jarohatlanish xarakteri,
qon tomiri kalibri, quyilgan qonning miqdori, yurak jarohatlanganda esa – uning
joylashgan joyi aniqlaniladi. Masalan, bo’lmachalar orasidagi chegara devorning,
yurak arteriyasi tarmoqlanish joyining jarohatlanishi tufayli tez o’lim sodir bo’ladi.
Klinik va sud tibbiyoti amaliyotining ko’rsatishicha, o’limga olib keluvchi
jarohatlanishlarda mustaqil harakat ko’pincha kuchli hayajonlanish, ba’zan mastlik
holatida bo’lgan odamlarda kuzatilishi mumkin.
Og’ir operatsiyalardan keyin ruhiy va harakatning buzilishida, masalan,
yurakda, xirurgik muolajalardan keyin bemorlar birdaniga mustaqil yurishi va
ba’zan o’zini o’zi o’ldirishga urinishi mumkin. Shuning uchun ham bunday
kasallar individual kuzatishni talab qiladilar.
Misol
. Qo’zg’oluvchan ruhiy kasal 20 tabletka lyuminal ichib, biroz vaqtdan
keyin o’zini osadi, ammo tirishish davrida ip uzilib ketadi. Keyin u qarindoshlari
tomonidan yashirib qo’yilgan xavfli britvani topib, o’z bo’yini kesib yuboradi va
har ikkala uyqu arteriyasini jarohatlaydi. Shundan keyin u uydan mustaqil chiqib,
20 metrgacha masofani bosib o’tadi va quduqga o’zini tashlaydi. Tushish paytida
boshida keng va katta yara sodir bo’ladi. Uning murdasini yorib ko’rilganda
oshqozonida lyuminal tabletkasi qoldig’i, bo’ynida yuqoriga ko’tariluvchan
strangulyatsion egatchaning tiriklik belgilari, bo’ynida kattagina kesilgan yara
72
ko’rinib, buni umurtqa pog’onasigacha borib etishi, ikkala uyqu arteriyasining
jarohatlanishi, boshida kattagina shilingan yara borligi va shuningdek cho’kish
belgilari aniqlaniladi.
73
Do'stlaringiz bilan baham: |
