Tibbiyot instituti pediatriya kafedrasi «tasdiqlayman»

Noproportsional nanizmga quyidagilar kiradi:
1.Xondrodistrofiya yunon tilida «xondrion» - tog’ay, «trofiya» -ovqatlanish, umumiylashtirib aytganda tog’ayni ovqatlanishini buzilishi/. Ushbu kasallikda togaydan rivojlanib kelayotgan suyak bo’yiga sekin o’sib, eniga esa o’sish /periostal suyak hosil bo’lishi jarayoni/ o’zgarmaydi. Kasallarni oyoq-qo’llari kalta, panjalari kvadrat shaklida bo’lib, kallasi katta, bel umurtqasida lordozi kuzga tashlanadi. 2.Suyaklarni tugma mo’rtligi -Ostecgenisisimferifecte congenita (ya’ni suyakni nomukammal tashkil topishi). Ushbu kasallikda togaylarni rivojlaiishni o’zgarmasdan, endostal va periostal suyak hosml bo’lish jarayonlari buziladi. Periostal va endostal osteoblastlari suyak to’qimasida yetarli rivojlanmaydi. Natijada asosai suyakni eniga qarab o’sishi sustlashadn va uzun, juda ingichka suyaklar qosil bo’lib, suyak to’qimasi nimjon, tez sinadigan bo’lib qoladi. Bu holatda oyok-ko’llar kalta bo’lishi mumkin, lekin bu o’zgarishlar suyak sinish oqibatida paydo bo’ladi.
3. Og’ir o’tgan raxit ham bo’yi pastlika olib kelishi mumkin.
Gigantizm va subgigantizm. Proportsional gigantizm - mutloqo soglom, ko’pincha ota-onasini bo’yi katta bo’lgan bolalarda uchraydi. Noproportsional gigantizmga gipofizar gigantizm misol bo’lishi mumkin. Ko’pinchali bunday bolalarni o’sishi 10-12 yoshgacha boshqa bolalardan farq qilmaydi. Pubertat yoshida esa ularda gipofizni oldingi bo’limini giperfunktsiyasi natijasida o’sish jarayoni avj oladi. Ko’pincha bunda akromegaliya belgilari paydo bo’lib bemorni burni, jag’ suyaklari, qo’l oyok panjalari haddan ziyod kattalashib ketadi.
BOLALARNI OVQATLANTIRISH
Bir yoshgacha bo’lgan bolalarning ovqatlanishi: fiziologik asoslari
Laktatsiya — bir yoshgacha bo’lgan bolalarning ovqat ratsioniga javob beruvchi eng kuvvatli mexanizmdir. Negaki, u ximoya, immunitetni ko’taruvchi va yangi tugilgan chakaloklarga eng sifatli ozuka xisoblanadi. Sut bezlarining rivojlanishi xomiladorlikning 6-xaftasi oxirlaridan boshlab kuzatiladi. Jinsiy yetilish davrida gipofizning oldingi bo’lak sekreti tuxumdonlarda follikulalarning yetilishini stimullaydi va follikulyar estrogenlarning ajralishini ta’minlaydi. Ular o’z navbatida sut bezlarining chiqaruv yo’llarining rivojlanishini ta’minlaydi. Sut bezlaridagi eng ko’p o’zgarishlar xomiladorlik davrida kuzatiladi. Xomiladorlik va tugish paytida sut bezlari va so’rgichlarda laktatsiyaga tayyorgarlik jarayonlari kuzatiladi. Bu jarayon shunchalik kuchliki, agar xomiladorlik 16 xaftada uzilsa ham laktatsiya xosil bo’lishi mumkin.
Bola tugilgandan keyin yo’ldosh tomonidan sut xosil bo’lishiga to’skinlik kamayadi va ona konida progesteron mikdori keskin kamayadi. Ko’krak bezlari tugrukdan keyin birinchi 30 soat ichida sut bilan to’lishadi va ugiz sutining mikdori ona gormonlariga boglik bo’lib koladi.
Laktatsiyani onaning 2 ta refleksi stimullaydi (xosil bo’lish va sutning ajralish refleksi). Bolani emizish paytida ko’shimcha izlash, so’rish va yutish reflekslari ko’shiladi. Sun’iy ovqatlantirish va tinchlantirish uchun ko’llaniladigan so’rgichlar, bolalarda emizishdagiga qaraganda to’gri kelmaydigan ogiz reflekslarini keltirib chikarishi mumkin. Tugrukdan keyingi laktatsiya xosil bo’lishining maksimal effekti bola to’lik ko’krak suti bilan emizilganda kuzatiladi va shu bilan bir katorda u onada xayz ko’rishning to’xtashi bilan davom etadi. Laktatsiya fakat sut emizuvchilarga xos bo’lib, bu bolalarni bokish xususiyati, faslga boglik bo’lmagan xolda evolyutsion jixatdan boshka turlardan ustun turadi. Odamlarda laktatsiya jarayoni fan tomonidan xali to’lik o’rganilmagan. Ularda laktatsiya jarayonini tekshirish tadbirlari xayvonlardagidek bir xil natija bermaydi.