Xulosa va takliflar
Xulosa qilib aytganda bizga tirik organizmga xos bo‘lgan bir-biriga teskari va bir-biriga bog‘liq bo‘lgan jarayonlarlarni, ya’ni irsiyat va o‘zgaruvchanlikni o‘rganish genetika fanining bosh mavzusi hisoblanadi.
Zamonaviy genetika fani irsiyat va o‘zgaruvchanlikni tirik tabiatning molekulyar xromosoma, hujayra, tirik mavjudot va populyatsiya darajasida o‘rganadi. Tekshirish usullari va manbalarning har xilligi uning bir qancha bo‘limlarini yuzaga keltirdi. Masalan: populyatsion genetika, matematik genetika, sitogenetika, o‘simlik, hayvon va odam genetikasi, mikroorganizmlar genetikasi kabilardir.
Har qanday organizmning irsiyat va o‘zgaruvchanligini o‘rganishda genetik tahlil usuli asosiy hisoblanadi. Uni o‘zi bir qancha tekshirish usullarini o‘z ichiga oladi.
Bugunga kelib, zamonaviy biotexnologik usullar va gen muhandisligi yordamida farmasevtika uchun interferonlar, insulin, somatotropin, gepatitga qarshi vaksina, fermentlar, klinik tadqiqotlar uchun diagnostik ashyolar (narkomaniya, gepatit va boshqa bir qator yuqumli kasalliklarni aniqlash uchun test tizimlar, biokimyoviy tekshirishlar uchun reaktivlar, egiluvchan biologik plastmassalar, antibiotiklar, bioaralashmali boshqa ko‘plab mahsulotlar), qishloq xo‘jaligi uchun biopreparatlar, biopestisidlar, biostimulyatorlar, bioozuqalar ishlab chiqariladi. Shu jumladan, pivo, spirt, kir yuvish vositalari, to‘qimachilik va teri oshlash kabi jaryonlarda ishlatiladigan ferment preparatlari ishlab chiqarish va qo‘llash ham keng yo‘lga qo‘yilgan.
Irsiy kasalliklarning oldini olishning asosiy usuli - ularning oldini olish. Birinchidan, uning xizmatlaridan genetik nuqsonli qarindoshlari bo'lgan nikoh qurayotgan shaxslar foydalanishi kerak. Qarindoshlar, 30-40 yoshdan oshgan shaxslar, shuningdek, mehnat sharoitlari zararli bo'lgan ish joyida ishlayotganlar genetik maslahat berishlari shart. Shifokorlar va genetiklar genetik nuqsonli bolalarni tug'ilish xavfi darajasini aniqlay oladilar va bolani intrauterin rivojlanish davrida nazoratni ta'minlaydilar. Shuni ta'kidlash kerakki, tug'ilmagan bolaning onasi yoki otasi chekish, spirtli ichimliklar va giyohvand moddalarni iste'mol qilish, og'ir irsiy kasalliklarga chalingan bola tug'ilish ehtimolini keskin oshiradi.
Inson genetikasining ahamiyati, maslahat so'rab murojaat qilayotgan odamlarning nasl -nasabi bilan batafsil tanishish, genetikga har bir alohida holatda xavf darajasini baholash imkonini beradi.
Shunday qilib, inson genetikasining zamonaviy tendentsiyalari irsiy anomaliyalarni keltirib chiqaradigan nojo'ya omillarga faol qarshi turishdir.
Do'stlaringiz bilan baham: |