TiBbiy kimyo

---

TIBBIY KIMYOGA
KIRISH. KIMYO VA
ATROF MUHIT
Muhammadaliyeva Indira

---

Tibbiy kimyo fanining nomi (inglizchada «medical chemistry») to‘g‘ridan-to‘g‘ri dorivor
moddalar kimyosi deb talqin qilinadi. Hozirgi vaqtda u kimyo fanining sohasi sifatida
biologik faol moddalarni izlab topish, ularni tarkibini isbotlash, sintezlash va organizmga
ta’sir etish mexanizmini molekular darajada o‘rganish bilan shugMillanadi. Shuningdek,
tibbiy kimyoning izlanishlari biologik faol moddalar ta’sir etayotgan organizm
metabolitlarining 
tuzilishi, 
ularning 
kimyoviy 
tarkibi, 
fizik-kimyoviy 
holatlari,
bioenergetikasini o'rganishga ham qaratilgan. Ko'rib turibmizki, tibbiy kimyo fanlararo ilm
sohasi bo'lib, bioanorganik, biofizik, kolloid, bioorganik kimyo va toMiq shakllanib boMgan,
tan olingan biokimyo, farmakologiya va farmasevtik kimyo kabi fanlar asosida vujudga
kelib, rivojlanayotgan landir. BoMg'usi shifokorlar nafaqat biologik faol moddalarning
tuzilishi, olinishi va kimyoviy hossalarini, balki diagnostika va davolashda amaliy
ahamiyatga ega boMgan eritmalar, biogen elementlar, kompleks birikmalar, fizik-kimyoviy
tahlil usullari, moddaning fizikkimyoviy holatlari (kolloid, ko'pik, emulsiya, suspenziya,
aerosol), fizik-kimyoviy hodisalar (adsorbsiya, boshqa sirt hodisalar), organizmda
kechayotgan jarayonlar termodinamikasi va kinetikasini ham о‘rganishlari zarurdir.

---

Kimyo bizning kundalik hayotimizda asosiy koMnakdoshlarimizdan biri
hisoblanadi. Jamiyatdagi biror soha yo‘qki, kimyoga murojaat qilmasa.
Kimyoning nafaqat tibbiyotda, balki respublikamizdagi barcha soha rivojidagi
o ‘rni beqiyosdir. Jumladan, 0 ‘zbekiston dunyoda juda katta oltin, kumush va
boshqa qimmatbaho hamda kam uchraydigan noyob metallar zaxirasiga ega
Hozirgi vaqtda 40 ta qimmatbaho metall konlari ishlab turibdi. Mamlakatimiz
oltin zahirasining asosiy qismi Markaziy Qizilqumdagi konlarda joylashgan
bo4ib, Muruntov koni dunyodagi gigant konlardan biri xisoblanadi, Muruntov
koni juda katta manba hisoblanib, undan har yili millionlab kubometr kon
tuprog‘i qazib olinadi. Qizilqumdagi Muruntovdan tashqari Ajibugut, Bulutkon,
Balpantov, Aristontov, To‘rboy va boshqa konlar aniqlangan. Kumush konlari
hisobida esa Navoiydagi Visokovoltnoye, Oqjetpes, Kosmanachi va Oqtepa
konlari turadi. O czbekistonda boshqa rangli metallar - mis, qo‘rg‘oshin, rux,
volfram zahiralari ham aniqlangan. Rangli metallarning 15 dan ortiq turi -
oltin, kumush, molibden, kadmiy, indiy, tellur, selen, reniy, kobalt, nikel, osmiy
ham qazib olingan. Qo‘rg‘oshin-Rux - Jizzax viloyatining Uchquloq,
Surxondaryo viloyatining Xondiza konlarida jamlangan. 0 ‘zbekiston bir qator
nodir va tarqoq holda uchraydigan metallarni ajratib olish hamda ishlab
chiqarish bazasiga ega. .

---