Tibbiy kimyo javoblari

8) s 

–

 Elementlar. Umumiy xarakteristikasi. Misollar. 

Tashqi elektron qavatlari s-elektronlardan tashkil topgan elementlar selementlar deb ataladi. s-elementlar 

D.I.Mendeleyev davriy jadvalining birinchi, ikkinchi, yettinchi (vodorod) va sakkizinchi (geliy) guruhlari asosiy 

guruhchasiga joylashgan. Ularning valent elektronlari s-elektronlaridir. Litiy atomida 2s, natriyda 3s, kaliyda 4s, rubidiyda 

---

@Mahmud_Yazdanov                                                   

Mahmud Yazdanov

     

[phone]  

5s, seziyda 6s, fransiyda 7s, berilliyda 2s, magniyda 3s, kalsiyda 4s, stronsiyda 5s, bariyda 6s, radiyda 7s elektronlari 

valent elektronlari hisoblanadi. IA guruhda 

fransiy oxirgi va eng og‘ir ishqoriy metall, sun’iy ravishda olingan bo'lib, 

hozirgacha xossalari yaxshi o'rganilmagan, uning valent elektroni 7s orbitalda joylashgan. Bu guruh elementlarning o'ziga 

xos xususiyatlari shundaki, ularning tashqi elektron qavatida bittadan selektron bo'lib, undan oldingi elektron qavati 

mustahkam elektron qavatidir. Bu elementlar yagona elektronini osonlik bilan beradi, shu sababli kuchli qaytaruvchi 

vazifasini bajaradi, ularning oksidlanish darajasi + 1 ga teng. Ishqoriy metall ionlarining zaryadi kichik va radiusi katta 

bo'lganligi tufayli ularning kompleks birikma hosil qilish xususiyatlari kam. Ishqoriy metall tuzlari suvda yaxshi eriydi, 

galogenidlarning erish harorati juda yuqori, elektr tokini yaxshi o'tkazadi. Bu tuzlar rangsiz, lekin rangsiz alanga ustida 

yondirilganda o'ziga xos rang bilan yonadi: litiy 

—

 qizil, natriy 

—

 sariq, kaliy 

—

 binafsha, rubidiy 

—

 

ko‘k binafsha, seziy —

 

ko‘k rang hosil qiladi. 11 A guruhdagi magniy, kalsiy, stronsiy va bariy metallarining doimi

y oksidlanish darajasi +2 ga 

teng bo'lib, ularda valent elektronlari faqat s-elektronlar hisoblanadi. Bu elementlarning kationlari bir valentli 

kationlarga nisbatan yuqori qutblanish xossasiga ega. Bu kationlarning tuzlari gidrolizga juda kam uchraydi. Mg2+, Ca2+, 

Sr2+, Ba2+ kationlari rangsizligi sababli ularning ko'pchilik tuzlari rangsizdir. Ularning xloridlari, nitratlari suvda yaxshi 

eriydi. Sulfatlari esa (MgSO

4 

dan tashqari) suvda kam eriydigan tuzlardir. Kuchsiz kislotalar bilan hosil qilgan tuzlari ham 

suvda kam eriydi. Bu kationlar tuzlarining bir valentli kationlar tuzlariga nisbatan kam erishiga asosiy sabab kovalent 

bog'lanish hosil bo'lishini osonligidir. Mg2+, C a2+, Sr2", Ba2+ kationlari gidroksidlarining asoslik xossalari va ularning 

eruvchanligi Mg(OH)2 dan Ba(OH)2 ga qarab ortib boradi. Bu kationlarning anorganik moddalar bilan hosil qilgan 

kompleks birikmalari 

m a’lum emas, lekin ayrim organik birikmalar bilan hosil qilgan kompleks birikmalari m a’lumdir. Biz 

o'rganayotgan kationlar uchun oksidlanish-qaytarilish reaksiyalari xarakterli emas, chunki bu kationlar o'zgarmas 

oksidlanish darajasiga ega.