Tibbiy kimyo javoblari

. CH

3

COOK

 

—

 

engil siydik haydovchi (diuretik) modda sifatida ishlatiladi. Suv yig‘ilib qolish hisobiga buyrak 

va 

---

@Mahmud_Yazdanov                                                   

Mahmud Yazdanov

     

[phone]  

yurakning shishib ketgan xolatlarin

i yo‘qotishda yaxshi foyda beradi. 

KMnO

4

 

—

 

antiseptik modda bo‘lib, yaralarni 

yuvishda, ginekologik va urologik muolajalarda qo‘llaniladi

 

 

14) Kalsiy va magniy ionlarining organizmdagi roli.  

Kalsiy.

 Makrobiogen s 

—

 el

ement bo‘lib, odam organizmi umumiy ma

ssasining 2% ni tashkil etadi. Odamning kalsiyga 24 

soat ichida bo‘lgan talabi bir gramm atrofida bo‘ladi. Organizmda saqlanadigan kalsiyning umumiy miqdoridan (~ 1400 g 

70 kg odam tana vazniga) 98

—

99% suyak va tish to

‘qimalari tarkibida bo‘ladi. Jumladan 

suyaklarning mexanik 

barqarorligini ta’minlovchi kalsiy tuzining tarkibi Ca(OH)2 · 3Ca3(PO4)2. Bu tuzdagi bir qism kalsiy Mg2+ ga, bir qism OH

- 

guruhlar esa Fioniga almashingan bo‘ladi. 1. Ion holida. 2. Eruvchan, ammo

 noelektrolit birikmalar. 3. Yuqori molekulyar 

birikmalar bilan bog‘langan holda (asosan oqsilli komplekslar). Kalsiyning bunday shakl ko‘rinishlari o‘zaro qaytar 

muvozanat jarayoni orqali bog‘langan bo‘ladi. Qon tarkibidagi kalsiy miqdorining normal qiyma

tidan (9-11 mg%) 

kamayishi (~5-7 mg%) 

nerv sistemasining qo‘zg‘aluvchanligini ortib ketishiga olib keladi. Qon tarkibidagi Ca2+ 

protrombinni aktiv trombinga o‘tkazish orqali qon ivish jarayonini ta’minlab beradi. Bundan tashqari u mushaklar 

qisqarishi va b

o‘shashishi jarayonlarida ham ishtirok

 etadi. Odam organizmiga tushgan kalsiy ichaklarning shilliq qavatida 

saqlanadigan maxsus oqsil moddasi bilan bog‘lanadi, shu yo‘sinda tutib qolinadi. O‘z navbatida bu oqsilning sintezlanishi 

D vitaminga bog‘liq bo‘lib

, vitaminning organizmdagi miqdoriy kamayishi bu oqsilning sintezlanishi va demak, Ca2+ tutib 

qolinishini kamaytiradi. Natijada suyaklar elastikligi ortib ketadi va raxit kasalligi kelib chiqadi. 

Magniy.

 Oligobiogen s-

element bo‘lib uning odam organizmidag

i miqdori ~0,42 g/kg tashkil etadi. Bu element katta 

ahamiyatga ega. Masalan, Mg2+ ioni 20 xlorofill tarkibiga kirib, uning xossalarini belgilashda bevosita ishtirok etadi. 

Odam organizmidagi 15 ga yaqin fermentlar tarkibida magniy bo‘ladi va ularning faolligini ta’minlashda ishtirok etadi. Bu

 

fermentlar ko‘pincha fosfor guruhlari bilan ta’sirlashish xususiyatiga ega bo‘lib, fosfoefir bug‘larini gidrolizlash, 

substratlardagi fosfat qoldiqlarining ichki molekulyar tashilishini ta’minlab berish va boshqa qato

r jarayonlarni amalga 

oshiradi. Magniy va marganets ionlari ATF va ADF tarkibiga kirib, ularning makroergik tabiatini belgilashda katalizator 

vazifasini bajaradi.  Magniy ionlari ribosomalar (RNK sintezi sodir bo‘ladigan organellalar) tarkibiga kirib, ular

ning ikkita 

subbirliklarini (subbirlik

—oqsil molekulasi) o‘zaro bog‘lovchi ko‘prikcha vazifasini o‘taydi. Magniy ionlarining 

sitoplazmadagi konsentratsiyasi kamayganda ribosomalarning ikki subbirliklari dissotsilanadi; oqibatda hujayraning oqsil 

sintezlovchi xossalari buziladi va turli saraton kasalliklari kelib chiqadi. Hujayradagi Mg2+ nuklein kislotalari bilan 

kompleks hosil qilish va shu orqali ularning konformatsiyasini barqarorlashtirish xususiyatiga ega. Bu ion ta’sirida nerv 

impulslarini o‘tkazish jarayonlari, mushaklar qisqaruvi ta’min

lanadi. Magniy ionlarining hujayra sitoplazmasidagi miqdori 

tashqi muhitdagi miqdoridan yuqori bo‘ladi. Kalsiy ionlari uchun buning teskarisi kuzatiladi. Shu asosda hujayralarda 

Mg2+ va Ca2+ ionlarining almashinuvi Mg2+ , Ca2+ 

—

 nasosi orqali borishini taxmin qilish mumkin.