Tibbiy kimyo 1 qism 22 09 2019. indd

 

Chala yonish: Uglerod (II) oksidining  zaharli ta’siri

Yopiq xonani isitish uchun metan, propan yoki oʻtin ishlatiladi­

gan  boʻlsa,  xonani  shamollatish  lozim.  Kislorod  bilan  ta’minlash 

cheklangan boʻlsa, metan,  propan yoki oʻtin yonganda ugelrod II 

oksidi hosil boʻladi. Tabiiy gazdagi metanni chala yonish reaksiyasi 

quyida keltirilgan

 2CH

4(g)

 + 3O

2(g)

 → 2CO

(g)

 + 4H

2

O

(g)

 + issiqlik kam

Kislorod yetishmaydi      Uglerod II oksidi

Uglerod  II oksidi (CO) rangsiz, hidsiz, zaharli gaz. Nafas yoʻl­

lari  orqali  CO  qonga  oʻtib  gemoglobinga  birikadi  va  undagi  hu­

jayraga olib borilayotgan kislorod miqdorini kamaytiradi. Natijada, 

odam holsizlanadi hamda fikrlash qobiliyati pasayishi  kuzatiladi.

---

1-kurs talabalari uchun darslik

30

Gemoglobin oqsil tabiatga ega boʻlib qondagi O

2

 transportida 

ishtirok etadi. Gemoglobinning 10% CO bilan bogʻlansa (COHb), 

odam nafas qisilishi, bosh ogʻrigʻini sezadi. Koʻp tamaki chekuvchi 

odamlarning qonida COHb darajasini 9% dan yuqori boʻlishi mum­

kin. 30% dan oʻrtiq gemoglobin CO bilan bogʻlanganda organizm­

da bundan ogʻirroq simptomlar kuzatilishi mumkin: bosh aylanishi, 

ruhiy sarosima, qattiq bosh ogʻrigʻi, koʻngil aynishi va  yanada ogʻir 

alomatlar kuzatiladi.  Gemoglobinni 50% yoki undan koʻpi CO bi­

lan bogʻliq boʻlsa, odam hushidan ketishi mumkin va kislorod bilan 

davolanmasa vafot etishi mumkin.