Tibbiy kimyo 1 qism 22 09 2019. indd

Vismut ionlari – Bi 

3+

reaksiyasi

Reaktiv: natriy va kaliy gidroksidlar – NaOH, KOH.

Oʻyuvchi  ishqorlar  vismut  tuzlari  bilan  vismut  gidroksid  oq 

choʻkmasini hosil qiladi ­ Вi(ОН)

3

:

Вi(NО

3

)

3

 + 3NаОН = Вi(ОН)

3

↓ + 3NаNО

3

Вi

3+

 + 3ОН

­

 = Вi(ОН)

3

↓

---

Tibbiy kimyo / 1  

157

Bi(OH)

3

choʻkmasining xossalarini tekshirish:

1. Choʻkma mineral kislotalarda eriydi:

Вi(ОН)

3 

+ 3НNО

3

 = Вi(NО

3

)

3

 + 3Н

2

О

Вi(ОН)

3

 + 3Н

+

 = Вi

3+

 + 3Н

2

О

2. Choʻkma oʻyuvchi ishqorning moʻl miqdorida erimaydi.

Reaktiv: qalay (II)- xlorid – SnCl

2

Qalay  (II)  ­xlorid  kuchli  ishqoriy  muhitda  vismut  tuzlari­

dan Bi

3+

ni metall holigacha qaytaradi, u esa qora choʻkma tarzida 

ajraladi.

Reaksiyaning bajarilishi: SnCl

2

tuzi eritmasiga NaOH qoʻshila­

di,  Sn(ОН)

2 

oq  hoʻkmasi  hosil  boʻladi.  Sn(ОН)

2 

amfoter xossaga 

ega. Uni NaOH ning moʻl miqdorida eritiladi, soʻngra vismut tuzi 

eritmasi qoʻshiladi. Bunda NaOH ta’sirida oq amorf Bi(OH)

3

choʻk­

ma ajraladi va u bir lahzada qaytarilgan vismut metali hosil boʻlishi 

oqibatida qorayib qoladi:

SnС1

2

 + 2Nа0Н = Sn(ОН)

2

↓ + 2NаС1

Sn (ОН)

2

 + 2NаОН = Nа

2

[Sn(ОН)

4

]

Вi(NО

3

)

2

 + 3NаОН = Вi(ОН)

3

↓ + 3NаNО

3

2 Вi(ОН)

3

 + 3Nа

2

[Sn(ОH)

4

] = 2Вi↓ + 3Nа

2

[Sn(ОН)

6

]

Kadmiy ioni – Cd 

2+

reaksiyalari

Reaktiv: vodorod sulfid – H

2

S

Vodorod sulfid kuchsiz kislotali muhitda Cd 

2+

kationi bilan sa­

riq choʻkma kadmiy sulfid CdS hosil qiladi:

СdС1

2

 + Н

2

S = СdS + 2НС1

CdS choʻkma xossalarini oʻrganish:

1. Choʻkma suyultirilgan xlorid kislotada erimaydi.

2.  Choʻkma  suyultirilgan  nitrat  kislota  eritmasida  isitilganda 

eriydi.

3. Choʻkma kontsentrlangan kislotalarda eriydi.

---

1-kurs talabalari uchun darslik

158

Vaziyatli masala

1-masala. Soʻndirilgan ohak, kalsiy karbonat va kalsiy sulfat 

aralashmasi bor. Bu aralashmaning 31 g ga xlorid kislota ta’sir et­

tirilganda 2,24 1 gaz ajralib chiqqan va 13,6 g qattiq qoldiq qolgan. 

Aralashmaning foiz tarkibini ifodalang. 

2-masala.Tibbiyot  amaliyotida  KBr  va  NaBr  tinchlantiruv­

chi vosita sifatida keng qoʻllanadi. Agar eritmaga natriy geksani­

trokobalt  bilan  ta’sir  ettirilganda  sariq  choʻkma  hosil  boʻlsa,  tek­

shirilayotgan preparatda qanday tuz boʻladi?

3-masala. Simob (II)­xlorid tibbiyotda antiseptik modda sifati­

da qoʻllaniladi. Ushbu preparatni sifat tahlili oʻtkazilganda kaliy yo­

did bilan qizil rangli choʻkmasi hosil boʻladi. Bu choʻkma ortiqcha 

kaliy  yodid  eritmasida  eriydi.  Preparat  tarkibida  simobning  qaysi 

tuzi (Hg

2+

 yoki Hg

2

+

) mavjud ekanligini toping.