Тиббиёт йўналиши талабаларини инглиз тилида лексик бирликларни ўзлаштириш

1.3. Тиббиёт йўналиши талабаларининг касбга йўналтирилган лексик компетенсиясини шакллантиришнинг мезон ва талаблари
Чет тилини касбга йўналтирилган ўқитишнинг аниқланган хусусиятларига кўра, қуйидаги тамойиллар шакллантирилади. Мезонларни ажратиб кўрсатиш ва профессионал йўналтирилган лингвистик салоҳиятнинг намоён бўлиш даражасини тавсифлаш, ташкилий-педагогик шароитларни аниқлаш, касбий шаклланишни таъминлайдиган ўқитишнинг энг мақбул усуллари ва воситаларини аниқлаш керак. Сўз ваколатига йўналтирилган, баҳолаш ва назорат қилиш тизимини ишлаб чиқиш, бу унинг шаклланиш даражасини кузатиш имконини беради. Чет тилини ўқитишда тиббиёт олий ўқув юртлари талабаларининг "касбга йўналтирилган лексик билими" ни шакллантириш қуйидагиларни ўз ичига олади: тезкор ҳисобот, ушбу ваколатни шакллантириш жараёнининг самарадорлиги тўғрисида тезкор маълумот олишдир. Бунинг учун мезонларни аниқлаш ва унинг намоён бўлиш даражасини тавсифлаш, баҳолаш ва назорат қилишни ишлаб чиқиш талаб этилади. Тадқиқот муаммолари бўйича психологик ва педагогик адабиётларни таҳлил қилишни кўрсатади, унда касбга йўналтирилган актуализация мезонларини аниқлаш билан боғлиқ масалалар етарли даражада ёритилмаган, лексик билими ва талабанинг шаклланиш даражасини аниқлаш керак бўлади.
Касбга йўналтирилган лексик компетенсиясининг намоён бўлиш даражаларини аниқлаш учун биз "Чет cўзини билишнинг умумий Эвропа компетенсиялари: ўрганиш, ўқитиш, баҳолаш" да тавсифланган чет cўзини билиш стандартларини асос қилиб олдик.
("Умумий Европа маълумотномаси: ўрганиш, ўқитиш, баҳолаш").Ушбу ҳужжат 1971 йилда Эвропа Кенгаши мамлакатлари экспертлари, шу жумладан Россия вакиллари томонидан чет cўзини ўқитишга ёндашувларни тизимлаштириш ва cўзни билиш даражасини баҳолашни стандартлаштириш бўйича бошланган иш натижаларини акс эттиради.Натижада cўзни билиш даражалари тизими ва бу даражаларни стандарт тоифалар ёрдамида тавсифлаш тизими ишлаб чиқилди. Ушбу иккита комплекс стандарт cўзда ҳар қандай сертификатлаш тизимини ва бунинг учун ҳар қандай ўқув дастурини мақсадларни белгилашдан бошлаб - ўқув мақсадларини - ўқитиш натижасида эришилган компетенцияларни тавсифлаш учун ишлалиши мумкин бўлган ягона тушунчалар тармоғини яратади. . Бугунги кунга келиб, ўқитувчилар cўзни билишнинг учта даражасини ажратиб кўрсатишади: олдинги чегара, ўрта чегара ва юқори чегара [85].
Асосий, ўрта ва юқори даражадаги классик уч даражали тизимда қуйи ва юқори даражаларни ифодаловчи 6 та асосий даража мавжуд. Даражали диаграмма кетма-кет тармоқланиш принтсипига асосланади. Бу даража тизимини учта асосий даражага бўлишдан бошланади - А, Б ва C
Тилга ихтисослаштирилмаган университетда чет тилини мустақил билиш Б даражасига эришиш эҳтимоли юқори бўлганлиги сабабли, биз ушбу тизимни тиббиёт талабаларининг касбга йўналтирилган лексик компетенсиясини билиш даражасини баҳолаш учун мослаштирганда, C даражасини киритмадик.
А - бошланғич билим (асосий фойдаланувчи) А1 - омон қолиш даражаси (Бреактҳроугҳ)
А2 - Эшикдан олдинги даража (Ўтиш даври)
Б - Мустақил фойдаланувчи
В1 - чегара даражаси (тўсиқ)
Б2 - юқори даражадаги пол (Вантаге)
Cўз малакаси даражалари мезонларининг умумлаштирилган тавсифи,элементар эгалик А1 аниқ вазифаларни бажариш учун зарур бўлган нутқда таниш иборалар ва ибораларни тушунади ва улардан фойдаланиши мумкин.Агар бошқа одам секин ва аниқ гапирса ва ёрдам беришга тайёр бўлса, оддий суҳбатга киришиши мумкин. А2 алоҳида ва умумий жумлаларни тушунади,асосий соҳаларга оид иборалар ҳамда таниш ёки кундалик мавзулар бўйича оддий маълумот алмашиш билан боғлиқ вазифаларни бажара олади.
Ўз-ўзига эгалик қилиш Б1 одатда иш, мактаб, дам олиш ва ҳоказолардан келиб чиқадиган турли мавзуларда адабий cўзда етказилган аниқ хабарларнинг асосий ғояларини тушунади. Ўзига маълум ёки алоҳида қизиқиш уйғотадиган мавзулар бўйича изчил хабар туза олади.
Б2 мавҳум ва махсус мавзулардаги мураккаб матнларнинг умумий мазмунини, шу жумладан юқори даражада ихтисослашган матнларни тушунади. Тез ва ўз-ўзидан гапиради. Турли мавзуларда аниқ, батафсил хабарлар беришни ва асосий муаммо бўйича ўз нуқтаи назарини тақдим эта олади. “Таълимнинг барча босқичлари битирувчиларининг чет cўзлари бўйича тайѐргарлик даражасига қўйиладиган талаблар” С1 га мувофиқ, олий таълим муассасаларининг ихтисослиги чет тили бўлмаган факультетлари бакалавриат босқичи талабалари (ОТМда ўқув курси бошланишида В1 даражага эга бўлган ҳолда) ўқиш якунида чет тили бўйича В2 даражани эгаллашлари лозим. Унга кўра битирувчи талабалар мазкур даражани таъминловчи тегишли коммуникатив компетенцияларни эгаллашлари, яъни ўрганилаѐтган чет тили бўйича эгаллаган билим, кўникма ва малакаларни мулоқот жараѐнида қўллаш қобилиятига эга бўлишлари лозим. Бунда олий таълим бўйича нутқ кўникма ва малакаларининг грамматик, лексик, фонетик ва орфографик кўрсаткичларининг таълим мазмунига мувофиқ равишда мослаштирилиши ва соҳа бўйича чет тилларни билишнинг умумевропа тизимига мувофиқ, улар содда ва тушунарли шаклда берилиши мақсадга мувофиқдир.