“TI” kafedrasi “mat” fanidan Amaliy ish -9

Multimedia aloqa tarmoqlarini modellashtirishning asosiy masalalari
Multimediali tarmoqlarni matematik modellashtirishning asosiy vazifalari zamonaviy raqamli aloqa tizimlari ham, bo‘lajak multiservis tarmoqlar ham murakkab va katta texnik tizimlar hisoblanib, ularning faoliyat yuritishi statistik xususiyatga ega. Ularning faoliyat yuritishi jarayonlari murakkab algaritmlar bilan amalga oshirilib, ular ko‘pincha evristik hisoblanadi. Multimediali tarmoqlar katta xududda taqsimlangan turli xildagi komponentlarning katta miqdoridan iborat bo‘ladi. Bu komponentlar murakkab tuzilishga va o‘zaro ta’sirlashuv algaritmlariga ega hamda ular ishonchsiz elementlar mavjud bo‘lganda, haqiqiy xalaqitlar sharoitida, shuningdek passiv va aktiv qarshi ta’sir, shu jumladan axborot qarshi ta’siri sharoitida faoliyat yuritadi.

Multiservis tarmog‘ini ishlab va loyihalash bosqichlarida, uning haqiqiy faoliyat yuritish va rivojlanishi sharoitida, xizmat ko‘rsatish ishonchlilik sifatini, yashovchanligi va axborot xavfsizligini ta’minlash talablariga muvofiq ehtimoliylash masalasi yuzaga keladi. Bu shunday murakkab tizimlarni tahlil qilish uchun tegishli matematik apparatni ishlab chiqish, multiservis taromg‘ini monitoring qilish tizimini yaratish va tarmoqni haqiqiy vaqt masshtabida boshqarish zarurligini yuzaga keltiradi. Boshqarishning zarurligi tarmoqning faoliyat yuritish jarayonida turli xil odatdan tashqari vaziyatlarningi rivojlanishi va yuzaga kelishi natijasida vujudga kelishi mumkin. Bunday odatdan tashqari vaziyatlarga quyidagilar kiradi: tarmoqning umuman ortiqcha yuklanishi, uning alohida komponentlari yoki segmentlarining ortiqcha yuklanishi, tarmoq ayrim komponentlarining ishdan chiqishi, tarmoqning faol yurtish me’yoridagi jarayonining atayin buzilishi. Odatdan tashqari vaziyatning turiga bog‘liq bo‘lmagan holda murakkab tizim hisoblangan axborot tarmog‘ining xolati nuqtai nazaridan, uning oqibatlari tarmoq komponentlarining to‘la yoki qisman ishdan chiqishidan,uning va alohida komponentlari unumdorligining pasayishidan, shuningdek abonentlar ayrim qismlariga xizmat ko‘rsatish sifatining yomonlashishidan, u taqdim etayotgan axborotni buzib ko‘rsatishdan yoki yo‘q qilishidan iborat bo‘ladi. Bu komponentlar ham apparatli (marshrutizator yoki serverning vaqtincha ishdan chiqishi), dasturiy (xabarlarni paketlash dasturining noto‘g‘ri faoliyat yuritishi yoki trafikni noto‘g‘ri manzilga yo‘naltirish). Bunday holatlar, masalan, tarmoqda xootik trafiklarning paydo bo‘lishiga olib kelishi mumkin. Shuni ta’kidlaymizki, modellashtirish nuqtai nazaridan apparatli va dasturli komponentlar turli qiymatli. Unisi ham bunisi ham axborotga ishlov berish va jo‘natish uchun mo‘ljallangan vositalarning mohiyatidir. SHunday qilib, sanab o‘tilgan bu barcha xolatlar turli komponentlarning alohida olganda ham, barcha axborot tarmoqlarini to‘laligicha olganda ham ishonchsiz faoliyat yuritishga olib kelgani uchun biz loyihalash, ishlab chiqish, foydalanish va zamonaviylashtirish bosqichlarida ularni har tomonlama va sinchiklab matematik tahlil qilish hamda modellashtirish zarurligiga kelamiz.

Uning asosida qarorlar qabul qilinadigan axborotga ta’sir qiluvchi asosiy omillar quyidagilar hisoblanadi:

1. 
   Multimediali tarmoqlarning faoliyat yuritishining taqsimlangan xususiyati.
   
2. 
   Multimediali tarmoqlarda qo‘llaniladigan telekommunikatsion texnologiyalarning ko‘p sonli ekanligi.
   
3. 
   Multimediali tarmoqlarning umuman ular komponentlarining qismanchekli unumdorligi.
   
4. 
   Multimediali tarmoqlarning ayrim komponentlarining ishonchsizligi.
   
5. 
   Multimediali tarmoqlar axborot xavfsizligining etarli emasligi.
   
6. 
   Multimediali tarmoqlarining vaqt bo‘yicha o‘zgaruvchi topologiyasi.
   
7. 
   Multimediali tarmoqlarga tasodifiy nobarqaror va turli xil axborot yuklanish.
   
8. 
   Multimediali tarmoqlarda odatdan tashqari vaziyatlar turlarining xilma xilligi.