Undovlar otlashishi mumkin, bunda ular ega (ularning dod-voyi osmon-u falakka chiqdi.), kesim (endi uning holiga voy), to’ldiruvchi (uning oh-vohiga kim quloq soladi?),qaratqich-aniqlovchi (dod-voyning foydasi yo’q) vazifasini bajaradi. Modal so’zlar So’zlovchining o’z fikriga bo’lgan munosabatini ifodalaydigan so’zlar modal so’zlar deyiladi. Modal so’zlar ma’no jihatdan fikrning aniqligini ifodalaydigan va fikrning noaniqligini ifodalaydigan modal so’zlarga bo’linadi. Fikrning noaniqligini ifodalaydigan modal so’zlar: 1)fikrning taxminiyligini bildiradi: shekilli, chamasi, chog’i 2)fikrning gumonli ekanligini bildiradi: ehtimol, balki 3)fikrning tusmolli ekanini bildiradi: aftidan 4)fikrning chinligiga gumon ham, ishonch ham bildiradi: har holda, har qalay 5)fikrning tartibi: avvalo, avvalambor, birinchidan 6)fikrning dalillanishi:masalan, jumladan 7)xulosa: xullas, demak, xullas kalom, nihoyat 8)achinish:afsus, attang,esiz 9)zaruriyat:kerak, lozim, zarur 10)quvonch:xayriyat 11)mavjudlik va mavjud emaslik: boy, yo’q Fikrning aniqligini ifodalaydigan modal so’zlar: 1)Fikrning rostligi tasdiqlanadi: haqiqatan, darhaqiqat, filhaqiqat, haqiqatda 2)Fikrning qat’iyligi ta’kidlanadi: shubhasiz, shaksiz, so’zsiz 3)ishonch: albatta 4)Anglatilayotgan voqelikning yuzaga kelishi tabiiy ekanligi bildiradi: tabiiy, o’z-o’zidan 5)Fikrning chinligi eslatiladi:to’g’ri, muhaqqaq, xoynaxoy, aslida, darvoqe, rostan Modal so’zlar sof va vazifadosh modal so’zlarga bo’linadi. Modal so’zlar sof va vazifadosh modal so’zlarga bo’linadi. Sof modal so’zlar: haqiqatan, darhaqiqat, xullas, afsus, attang, albatta, masalan, umuman, avvalo, shekilli. Vazifadosh modal so’zlar: aftidan, chamasi, balki, ehtimol, shunhasiz. Modal so’zlar gap tarkibidagi so’zlardan vergul bilan ajratiladi va ko’pincha kirish so’z vazifasini bajarib keladi. Taqlid so’zlar Tovushga va holatga taqlidni bildirgan so’zlar taqlid so’zlar deyiladi.
Tovushga taqlid so’zlar
Gumbur-gumbur, dup-dup, duk-duk, shiq-shiq,
taq-tuq
Holatga taqlid so’zlar yalt-yult, apil-tapil, yarq-yurq, jimir-jimir, milt-milt
Taqlid so’zlar mustaqil so’zlar kabi gap bo’lagi bo’la oladi: shamol g’ir-g’ir(hol) esmoqda.tovushga taqlid so’zlar ba’zan otlashib, ko’plik, egalik va kelishik qo’shimchalarini qabul qiladi va ega, qaratqich- aniqlovchi hamda to’ldiruvchi vazifalarini bajaradi. Odamlarning g’ovur-g’ovuri bosildi. Yuragining duk-dukini eshitdi. Chug’ur-chug’urning to’xtashi amri mahol. E’tiboringiz uchun rahmat
Do'stlaringiz bilan baham: |