ЗАМОНАВИЙ УЗЛУКСИЗ ТАЪЛИМ СИФАТИНИ ОШИРИШ: ИННОВАЦИЯ ВА ИСТИҚБОЛЛАР
197
ХАЛҚАРО МИҚЁСИДАГИ ИЛМИЙ-АМАЛИЙ КОНФЕРЕНЦИЯ МАТЕРИАЛЛАРИ
Key words:
School,
geography, geological knowledge, skills, competencies, formation,
development
Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёев 2020 йилнинг 31 январь
куни олимлар, ёш тадқиқотчилар, илмий-тадқиқот муассасалари раҳбарлари ва
ишлаб
чиқариш сектори вакиллари билан учрашиб, илм-фан соҳасидаги энг муҳим вазифаларни
муҳокама қилди. Республикамизда 2020 йил Илм, маърифат ва рақамли иқтисодиётни
ривожлантириш йили деб номланганлиги муносабати билан математика, кимё ва биология
фанлари қатори геология фанини ривожлантириш устувор вазифа этиб белгиланди. [
1
.б.1].
Ўзбекистон Республикаси Халқ таълими тизимини 2030
йилгача ривожлантириш
концепцияси ҳам халқ таълими тизимининг узоқ муддатли ривожланишининг асосий
йўналишларини белигилаб беради, жумладан, мактаб география ўқув фанлари мазмунида
геологик билим, кўникма, малака, компетенцияларни шакллантириш ва ривожлантириш
имкониятларини янада оширади. [
2
.б.1-2].
Маълумки, умумий ўрта таълим мактабларининг бошланғич синфларида геологик
пропевдик тушунчалар, юқори синфларда геологик билим, кўникма, малака, таянч ва фанга
доир хусусий компетенциялар география ўқув фани мазмунида берилади.
Геологияни ривожлантириш, аввало умумтаълим мактабларида ўқитиладиган
география
ўқув
фанининг
мазмунини
модернизациялаш,
ўқитиш
жараёнини
такомиллаштиришни тақоза этади. Мазкур жараёнлар умумтаълим мактаблари география
ўқитувчисининг педагогик фаолияти давомида амалга ошириладиган ишлар мазмунида
геологик тушунчаларни шакллантириш ва ривожлантиришнинг
методик тизимини
такомиллаштиришни талаб этади.(1-расм).
Ўқувчиларда геологик билим, кўникма, малака, компетенцияларни таркиб топтириш
қуйидаги технологиялар ёрдамида амалга ошириш мақсадга мувофиқ деб белгиланди;
1. Витаген технологиялар – шахснинг ўзлаштирган билим, кўникма ва малакалари
кундалик ва амалий фаолиятидаги кузатиш натижалари ва ҳаётий
тажрибаларини
фаоллаштиришга йўналтиради. Ўқувчиларда геологик билим, кўникма, малака,
компетенцияларни таркиб топтиришда витаген маълумотлар таҳлилий, мантиқий, қиёсий ва
кенг қамровли фикрлашга имкон беради.
2. Рефлексив технологиялар – ўз-ўзини таҳлил қилиш, ўзини баҳолаш, “ўзининг ички
дунёсига назар ташлаш”, имконини беради, антропоген омилларнинг ижобий ва салбий
жиҳатлари асосида геологик тафаккур шаклланади. Ўқувчилар томонидан геологик билим,
кўникма, малака, компетенцияларни эгаллаш жараёнида мустақил
изланиш олиб боради,
ҳиссиётини намоён этади, ўз ўқув фаолиятини баҳолайди. Ўқувчи ўқув муаммоларининг
асосий ғоясини англайди, аввал ўзлаштирган билимларини янги ва кутилмаган вазиятда
қўллаб, муаммони ҳал этади, ақлий операциялардан фойдаланиш асносида шахс сифатида
ривожланади.