Thesis · April 2020 doi: 10. 13140/RG

 ЗАМОНАВИЙ УЗЛУКСИЗ ТАЪЛИМ СИФАТИНИ ОШИРИШ: ИННОВАЦИЯ ВА ИСТИҚБОЛЛАР
 
581 
ХАЛҚАРО МИҚЁСИДАГИ ИЛМИЙ-АМАЛИЙ КОНФЕРЕНЦИЯ МАТЕРИАЛЛАРИ
Ҳар қандай товушли шовқин 
унинг диққатини тортади ва 
чалғитади. 
Улар 
шовқин 
суронли 
сергап. 
Муомалада 
инсоннинг 
товушини аниқ тиниқ таҳлил 
қила олади ва унин тембри, 
юқори, 
пастлиги, 
интонацияси ва ҳоказоларни 
яхши 
ҳис 
қила 
олади. 
Муомаладошнинг товуши 
орқали 
унинг 
психик 
ҳолатини 
тез 
ва 
аниқ 
илғайди, ҳис этади. 
Муомала мобайнида товушга 
тааллуқли феълларни кўп ва 
тез, тез ишлатади. Шунинг 
учун унга шу феълар орқали 
муомалани ўрнатиш ахборот 
ўзлаштирилишини 
осонлаштиради ва самарали 
кечишини таъминлайди. 
аниқ тасаввур қилади. 
Ҳар қандай визуал кўриниш 
унинг диққатини тортади ва 
чалғитади. 
Улар 
тинч, 
тартибли 
озодалик, 
тозалик 
, 
чиройлиликни яхши кўради 
ва нисбатан камгап. 
Муомалада 
ахборотнинг 
образини 
аниқ 
тиниқ 
таҳлил қила олади ва унинг 
катта-кичиклиги, 
ҳажми, 
ранги, 
аниқ-тиниқлиги, 
ёрқинлиги ва ҳоказоларни 
яхши тасаввур қила олади. 
Муомала 
мобайнида 
кўришга 
тааллуқли 
феълларни кўп ва тез тез 
ишлатади. Шунинг учун 
унга шу феълар орқали 
муомалани 
ўрнатиш 
ахборот ўзлаштирилишини 
осонлаштиради ва самарали 
кечишини таъминлайди. 
Улар кийинишга нисбатан 
анча эътиборли ва улар 
дидли. 
доминантлик қилади. 
Ахборот қабул қилишда ва 
осон 
ўзлаштиришда 
ўзи 
иштирок этишини афзал 
кўради. 
Ҳар қандай ҳаракат унинг 
диққатини 
тортади 
ва 
чалғитади. 
Улар 
шовқин 
суронли 
серҳаракат сабрсиз.. 
Муомалада 
ахборотнинг 
ҳаракатини аниқ тиниқ таҳлил 
қила олади ва унинг катта-
кичиклиги, ҳажми, фазовий 
ўрни, тезлиги, динамикасини ва 
ҳоказоларни яхши ҳис қила 
олади. 
Муомала мобайнида ҳаракатга 
ва туйиш тактил хусусиятларга 
тааллуқли феълларни кўп ва тез 
тез ишлатади. Шунинг учун 
унга 
шу 
феълар 
орқали 
муомалани ўрнатиш ахборот 
ўзлаштирилишини 
осонлаштиради ва самарали 
кечишини таъминлайди. 
Ўқувчиларнинг ахборотни қабул қилишда унда қайси каналнинг(аудал, визуал, 
кинестетик, дискрет) доминантлигини аниқлаш ва адекват равишда ахборот узатилиши
унинг ўзлаштиришини осон ва енгил таъминлайди ва дарс машғулотидан кўзланган 
мақсадларга етишиш имкониятини оширади. Бунинг учун уларни ҳисобга олган ҳолда ўқув 
қўлланмалар, дарс ишланмалари, ўқув услубий мажмуаларнинг тайёрланиши талаб этилади. 
Нейролингвистик 
дастурлаш амалий психологиянинг энг замонавий самарали 
кўринишларидан бири бўлиб, инсон психикаси заҳираларидан мукаммал фойдаланиш 
имкониятини очади. Бу ўз навбатида инсон психологик фаолиятининг деярли барча 
жабҳаларини созлаш, ўзгартириш, дастурлаш, қайта дастурлаш биан онг остлик фаолиятини 
самарали ишга туширади. Худди шу боис нейролингвистик дастурлаш ҳар қандай фаолиятни 
амалга оширишда мақсадни онг остлик талабларига мувофиқ аниқ, ижобий 
қўйилишига(ижобий фикрлашга) эътиборни қаратади.
Шундай қилиб, дарс машғулотларида ижобий фикрлаш талабларига риоя қилиш ва 
мақсадни онг остлик талабларига мувофиқ аниқ, ижобий қўйилиши, ўқувчиларнинг 
ахборотни қабул қилиш каналининг доминантлигига адекват равишда ахборот узатилиши 
онгостлик захираларини тўлароқ ишга туширади Бу ўз навбатида инсон психологик 
фаолиятининг деярли барча жабҳаларини самарали ишга туширади. Бу хусусятларни ҳисобга 
олган ҳолда дарсликлар, ўқув услубий мажмуаларнинг тайёрланиши ўзлаштиришнинг юқори 
натижавийлигини таъминлайди. Уни таълимий ва тарбиявий жараёнларга қўллаш фойдадан 
холи эмас. 

---