|
ЗАМОНАВИЙ УЗЛУКСИЗ ТАЪЛИМ СИФАТИНИ ОШИРИШ: ИННОВАЦИЯ ВА ИСТИҚБОЛЛАР
247
ХАЛҚАРО МИҚЁСИДАГИ ИЛМИЙ-АМАЛИЙ КОНФЕРЕНЦИЯ МАТЕРИАЛЛАРИ
инобатга олишни таъкидлайди. Хусусан, “Таълим бу ҳаёт ва бутун ҳаёт ўрганишдан иборат, шунинг
учун таълим олишнинг чегараси йўқ” шиорини илгари суради [4; 230-б]. Буюк Британияда эса 1929
йил В.Яхлейнинг “Ҳаёт давомида таълим” китобида катталар таълими ва узлуксиз касбий таълим
олиш масалалари келтириб ўтилган.
Педагогикага оид замонавий адабиётларда ушбу масалага назариётчи олим П.Лангранд
томонидан 1965 йилда ЮНЕСКОга тақдим этилган маълумотларда таъкидлаб ўтилган. Унинг
таъкидлаши бўйича “Узлуксиз таълимнинг таклиф қилинган талқини инсонпарварлик ғоясини
ўзида мужассам этади: у барча таълим принципларининг марказида инсоннинг қобилияти бутун
ҳаёти давомида ривожланиши учун шароит яратиши керак” [2; 58-б]. Инсон ҳаётининг босқичлари
янгича кўриб чиқилади, ҳаётнинг анъанавий ўқиш, меҳнат ва касбий фаолсизланиш даврига
бўлиниши йўқ қилинади. Шу тарзда тушунилган умр бўйи таълим инсон ҳаётининг индивидуал ва
ижтимоий томонларини интеграциялашуви муҳим рол ўйнайдиган ҳаётий жараённи англатади.
ЮНЕСКО томонидан 1984 йилда “узлуксиз касбий ривожлантириш” концепцияси ишлаб
чиқилди. Унга “Таълим тизимида ёки ундан ташқарида ҳаётнинг турли даврларида рўй берадиган,
бир-бирини тўлдирадиган, билим олишга, шахс қобилиятларини ривожлантиришга, шу жумладан
ўрганиш ва касбий вазифаларни бажаришга тайёрлашга қаратилган онгли ҳаракатлар
йиғиндисидир” дея таъриф берилди [5, 128-б].
Фикримизча, ушбу таърифа узлуксиз касбий ривожлантириш атамасига ўзига хос изоҳ
берилган. Мамлакатимиз халқ таълими тизимидаги ислоҳатлар натижасида умумтаълим мактаб
директорларининг узлуксиз касбий ривожлантириш зарурати янада ортди. Дунёдаги замонавий
таълимнинг интеграциялашуви жараёнлари кучайиши билан бир қаторда, Ўзбекистоннинг
инновацион ривожланиш вазифалари умумтаълим мактаб директорлари малакасини ошириш
тизимининг рақобатбардошлигини таъминлаш учун алоҳида талаблар қўймоқда.
Узлуксиз касбий ривожлантириш таркибини аниқлашнинг ҳозирги концептуал ёндашувлари
асосан учта асосий тамойилга асосланади [6; 28-б], [7; 14-б], [8; 46-б]. Яъни, ҳаёт давомида
узлуксизлиги (life-long), ўқитиш кўламининг кенглиги (life-wide), ўрганишга йўналтирилганлиги.
Бизнинг назаримизда умумтаълим мактаб директорларини узлуксиз касбий ривожлантириш
тизимига ўтиш учун уларнинг малакасини ошириш таълимини тубдан ўзгартиришни талаб қилади,
жумладан:
-
малака оширишнинг замонавий шаклларини жорий этиш;
-
узлуксиз касбий ривожлантириш мухитини яратиш;
-
узлуксиз касбий ривожлантиришни қўллаб-қувватлаш механизмларини тадбиқ этиш.
Шундан келиб чиқиб, умумтаълим мактаб директорларини узлуксиз касбий ривожлантириш
- бу уларнинг ҳаёти давомида билими, кўникма ва малакасини ошириш имконини берувчи директор
ва таълим ўртасидаги муносабатлар мавжудлигини назарда тутади.
Ўқитиш кўламининг кенглиги тамойили инсон ҳаётининг турли томонларини ўрганиш
қамровини кенгайтиришни ўз ичига олади. Яъни, инсон нафақат касбий ёки бошқарув маҳоратини,
балки бошқа ҳаётий компетенцияларни ўргатишни назарда тутади.
Узлуксиз касбий ривожлантириш кўламининг кенглиги янги билим, кўникма ва малакаларга
эга бўлиш имкониятини бериш билан бирга, бутун ҳаёт давомида таълим олиш шакли ва ҳажмидан
қатъи назар, олинган маълумотни тан олиниши ва қўллаб-қувватланиш механизмларини тадбиқ
этилишини назарда тутади [9; 36-б].
Мазкур йўналишдаги вазифалар ижросини самарали таъминлаш мақсадида Ўзбекистон
Республикаси Президентининг 2018 йил 5 сентябрдаги «Халқ таълими тизимига бошқарувнинг янги
тамойилларини жорий этиш чора-тадбирлари тўғрисида»ги ПҚ-3931-сон Қарорига асосан
умумтаълим муассасалари раҳбарлари халқ таълими соҳасидаги менежерлик кўникмаларига эга
бўлиши кераклиги таъкидланди.[1]
Умумтаълим мактаб директорларини узлуксиз касбий ривожлантириш таълимига
қўйилаётган бугунги кун талаблари сифатида уларда замонавий билим, кўникма ва бошқарув
малакасини шаклантириш ҳисобланади. Фикримизча, бунда малака ошириш таълим сифати
Do'stlaringiz bilan baham: |
