The economy of enterprise

zahiralari  -  ishlab  chiqarish  jarayonlarini  tashkil  qilish  hamda  texnika  va 
texnologiyani  takomillashtirish,  mahsulotlarning  yangi  va  yanada  mukammal 
turlarini o’zlashtirish, ishlab chiqarilayotgan mahsulot sifatini oshirish bilan bevosita 
bog’liq  bo’lgan  moddiy  resurslardan  foydalanishni  yaxshilash  imkoniyatlari,  katta 
 
91 

---

ahamiyat  kasb  etadi.  Zahiralar  shuningdek,  moddiy  resurslarni  sarflashni 
normallashtirish, 
ishlab 
chiqarilayotgan 
mahsulotlarning 
mehnat 
sig’imini 
kamaytirish,  mehnatni  tashkil  qilishning  ratsional  usullarini  qo’llash  natijasida  ham 
aniqlanadi.  Qisqacha  aytganda  har  bir  korxona,  ayniqsa,  yirik  va  mashinasozlik 
korxonalari  hamda  ularga  yaqin  bo’lgan  korxonalar,  moddiy  va  pul  resurslaridan, 
ya’ni  xususiy  kapital  va  boshqa  aktivlardan  ratsional  foydalanish  bo’yicha  puxta 
ishlab chiqilgan chora-tadbirlar majmuasiga ega bo’lishi zarur. 
Resurslardan  samarali  foydalanishning  texnik-ishlab  chiqarish  yo’nalishlari 
qatoriga,  birlamchi  xom  ashyoni  ishlab  chiqarishda  foydalanishga  sifatli  ravishda 
tayyorlash,mashina  va  uskunalar  konstruktsiyasini  takomillashtirish,  xom  ashyo, 
material, yoqilg’ilarning tejamkor turlaridan foydalanish, ishlab chiqarish chiqitlarini 
kamaytiruvchi  hamda  ikkilamchi  resurslardan  maksimal  darajada  foydalanish  va 
barcha  turdagi  yo’qotishlarning  oldini  olishni  ta’minlovchi  yangi  texnika  va 
texnologiyalarni joriy qilishni kiritish mumkin.  
Resurslardan oqilona foydalanishning tashkiliy-iqtisodiy yo’nalishlari qatoriga, 
mahsulotlar  material  sig’imini  rejalashtirish  va  normalashtirishning  ilmiy  darajasini 
oshirish,  resurslarni  sarflashning  texnik  jihatdan  asoslab  berilgan  norma  va 
normativlarini  ishlab  chiqish, “eski”  va  “yangi”  mahsulot  ishlab  chiqarish  o’rtasida 
progressiv  proportsiyalarni  belgilash,  mehnatni  tashkil  qilishning  samarali  usullarini 
rag’batlantirish bilan bog’liq bo’lgan chora-tadbirlar kiritiladi. 
 
Aylanma mablag’lar va ularning tarkibiy qismlaridan samarali foydalanishning 
asosiy  yo’nalishlari  ish  joylarida  (brigada,  tsex  va  ishlab  chiqarish  uchastkalarida) 
bitta miqdordagi xom ashyo va materiallardan tayyorlanuvchi yakuniy mahsulotlarni 
ko’paytirishdadir.  U  ishlab  chiqarishni  texnik  jihatdan  ta’minlash,  xodimlarning 
malakasi,  moddiy-texnika  ta’minoti,  moddiy  resurslar  zahiralarini  sarflash 
normalariga bog’liq bo’ladi.