The economy of enterprise



Download 2,45 Mb.
Pdf ko'rish
bet196/196
Sana10.02.2023
Hajmi2,45 Mb.
#909942
1   ...   188   189   190   191   192   193   194   195   196
Bog'liq
56-y-Korxona-iqtisodiyoti.-Oquv-qollanma.-Э.Х.Махмудов.-М.Ю.Исаков.-T-2006.

 
1.
 
Методик ишланманинг қисқача варианти. 
1-машғулот (2 соат)
Режа: 
1.
Асосий фондларнинг моҳияти ва уларнинг корхона фаолиятидаги 
ўрни (15 мин.). 
2.
Корхонада асосий фондларнинг эскириши, уларни баҳолаш ва 
таъмирлаш (25 мин.). 
3.
Асосий фондлардан фойдаланишни яхшилаш йўллари ва 
кўрсаткичлари (20 мин.). 
4.
Корхонанинг ишлаб чиқариш қуввати (20 мин.). 
 
Талабаларнинг вазифалари (кутилаётган натижалар) 
 
ТАЛАБАДАН КУТИЛАЕТГАН НАТИЖА ЁКИ УРГАНУВЧИНИНГ 
ВАЗИФАСИ 
 
Нимани 
билади 
ва 
тушунади? (когнитив 
ёки билиш учун хизмат 
киладиган максадлар) 
Нима 
килади? 
(рухий 
максадлар) 
Нимани хис килади? 
(аффектив 
ёки 
эмоционал 
мухим 
максадлар) 
асосий 
фондлар
тушунчасини 
баён 
қила олиш; 
Замонавий 
шароитларда 
асосий 
фондларнинг 
ишлаб 
чиқаришдаги ўрнини 
аниқлаб; 
беришни; 
Корхонада 
асосий 
фондларнинг 
эскириши, 
уларни 
баҳолаш ва таъмирлаш 
тушунчаси 
ва 
усулларини; 
Ишлаб 
чиқариш 
жараенларда 
кулланиладиган 
асосий 
фондлар турларини санаб 
чикади; 
Корхонада асосий фондлар 
тузилмасини 
қандай 
шакллантириш заруратини 
тушунтириб беради; 
Корхонада 
асосий 
фондларни 
баҳолаш, 
амортизация ва тиклаб 
бориш 
масалаларини 
схематик 
равишда 
курсатиб бера олади;
Асосий 
фондларни 
корхона 
ресурси 
сифатида 
ишлаб 
чикаришдаги 
заруратини ҳис қилади; 
Корхона 
асосий 
фондлари тузилмасини 
қандай шакллантириш 
лозимлиги 
масалаларини 
гурух 
билан 
биргаликда 
мухокама 
килиш 
кераклигини 
хис 
килади; 
Зарур хулосалар килиш 
кераглигини узида хис 
килади. 


236 
Асосий 
фондлардан 
фойдаланишни 
яхшилаш йўллари ва 
кўрсаткичларини; 
Корхона 
ишлаб 
чиқариш қуввати ни 
ҳисоблаш ва рационал 
фойдаланиш 
бўйича 
билимга; 
Корхонада 
асосий 
фондлардан 
рационал 
фойдаланиш 
масаласи 
буйича амалиетдан аник 
масалалар келтира олади; 
Ишлаб чиқариш қувватига 
таъриф беради ва асосий 
фондлар 
билан 
боғлиқлигини 
тушунтиради 
Асосий 
фондларни 
янгилаб 
бориш 
заруратини ҳис қилади; 
Ишлаб 
чиқариш 
қувватининг 
корхона
режаларини 
амалга 
ошишидаги 
ҳал 
қилувчи 
аҳамиятини 
ҳис қилади 
 
 
 
Т Е Х Н О Л О Г И К К А Р Т А 
Кўриладиган саволлар 
Укитувчининг фаолияти 
Талабанинг фаолияти 
1. Асосий фондларнинг 
моҳияти ва уларнинг 
корхона фаолиятидаги 
ўрни (15 мин.). 
Кискача кириш: 
Чакириш фазаси 
Укитувчи 
талабаларга 
«Инсерт» 
усулидан 
фойдаланиб асосий укув 
кулланманинг 
106-109 
бетларини укиб корхонада 
ишлатиладиган 
асосий 
фондлар 
турларини 
кучириб олишни вазифа 
килиб беради.
Англаш, фахмлаш фазаси 
Укитувчи талабаларни 5-6 
кишидан иборат булган 
гурухларга булиб, кучириб 
олинган 
вазифадан 
категориал 
маълумот 
тузишни вазифа килиб 
беради.
Уйлаш, фикрлаш фазаси. 
Укитувчи савол беради: 
руйхатда 
келтирилган 
мухим асосий фондлардан 
кайси бирлари корхона 
нинг 
ишлаб 
чиқариш 
фалиятида 
муҳимдир? 
Укитувчи шундан сунг 
Талабалар 
укув 
кулланмани укиб чикиб 
«Инсерт» усулида белги 
куйиб чикадилар, шундан 
сунг асосий фондларни 
асосий 
турларини 
кучириб оладилар 
Талабалар 
асосий 
фондларнинг 
турлари 
буйича категориал обзор 
килиб 
чикадилар. 
(таснифлашнинг 
варианти келтирилган)** 
Шундан 
сунг 
кичик 
гурух 
лидерлардан 
бирортаси 
узларининг 
таснифланиш 
вариантларини 
презентация 
килиб 
беради. 
Талабалар кичик гурухда 
жавоб 
тайерлаб, 
жавобларини 
презентация киладилар.


237 
биринчи савол буйича якун 
ясайди.
2. Корхонада асосий 
фондларнинг эскириши, 
уларни 
баҳолаш 
ва 
таъмирлаш (25 мин.). 
Чакириш фазаси 
Укитувчи 
талабаларга 
кичик гурухда мухокама 
килиш учун талабаларга 
савол 
беради: 
асосий 
фондларни эскириши ва 
баҳоланиши 
хакида 
нималарни биласиз? 
Укитувчи 2-3та талабадан 
берилган саволни сурайди 
ва куйилган саваолга якун 
ясайди.
Англаш, фахмлаш фазаси.
Укитувчи 
10 
минут 
давомида 
маъруза 
фрагментини 
укишга 
утади, шундан сунг у 
кичик гурухларга асосий 
фондларнинг 
эскириши 
қандай бўлиши ва уларни 
баҳолаш, 
амортизация 
орқали 
ўрнини 
қоплаб 
бориш, 
таътирлаш 
турларини 
тушунтириб 
беришларини ва уларни 
бир-биридан 
фаркини 
айтиб беришларини вазифа 
килиб беради.
Уйлаш, фикрлаш фазаси. 
Укитувчи 
талабаларга 
савол беради: «Тонг» ОАЖ 
ҳисобот 
маълумотларига 
кўра 
асосий 
фондлар 
таркиби ва уни баҳолашни 
тушунтириб беринг. 
Укитувчи куйилган саволга 
якун ясайди.
Талабалар 
берилган 
саволни кичик гурухда 
мухокама киладилар. 
Кичик гурухлар вазифа 
килиб берилган саволни 
тайерлаб, 
гурухдаги
лидерлардан бирортаси 
сузга чикади. 
Бу саволга талабалар 
кичик гурухда асосий 
укув 
кулланмадан 
«Корхоналарда 
асосий 
фодларнинг эскириши, 
уларни 
баҳолаш 
ва 
таъмирлаш» 
деган 
булимлан 
жавоб 
қидирадилар.
Кичик 
гурухлар 
лидерлари 
берилган 
саволга 
сузга 
чикиб 
жавоб берадилар.
3. Асосий фондлардан 
фойдаланишни яхшилаш 
йўллари ва 
кўрсаткичлари (20 мин.). 
Укитувчи 10 мин 
давомида яна кичик 
маъруза килади. Шундан 
сунг у талабаларга савол 
Талабалардан (5-6
таси) 
укитувчининг 
талаби буйича берилган 
саволга жавоб берадилар. 


238 
беради: 
Асосий ишлаб чиқариш 
фодларидан 
фойдаланишнинг 
кўрсаткичларини қандай 
гуруҳлари мавжуд?
Корхона асосий ишлаб 
чиқариш фондларидан 
фойдаланишни 
яхшилашнинг асосий 
йўналишлари қандай? 
Шундан сунг укитувчи 
куйилган саволга якун 
ясаб, дарсда актив 
катнашган талабаларни 
исми-шарифини айтиб 
чикади ва уларни 
рагбатлантиради
.
4. Корхонанинг ишлаб 
чиқариш қуввати (20 
мин.). 
Укитувчи талабаларни 
кичик гурухларга бўлиб 10 
мин давомида асосий 
адабиётнинг 119-120 
бетларини ўқиб чиқиб 
қуйидаги саволларга жавоб 
топишни сўрайди: 
Корхона ишлаб чиқариш 
қувватининг катталигини 
белгилаб берувчи 
кўрсаткичларни санаб 
беринг? 
Корхона ишлаб чиқариш 
қувватининг қандай 
турлари мавжуд ва уларни 
қандай ҳисобланади? 
Шундан сунг укитувчи 
куйилган саволга якун 
ясаб, дарсда актив 
катнашган талабаларни 
исми-шарифини айтиб 
чикади ва уларни 
рагбатлантиради. 
Ҳар бир гурухдан бир 
талаба гурух фикрини 
баён қилади ва асослаб 
беради.
 
Мавзуни ўргангандан сўнг талаба билиши ва кўникмага эга бўлиши 
мумкин: 

асосий фондлар тушунчасини баён қила олиш; 

асосий фондларнинг ишлаб чиқаришдаги ўрнини аниқлаш; 

корхонада мавжуд бўлган асосий фондларнинг турлари бўйича ажратиш; 

ишлаб чиқариш ва ноишлаб чиқариш асосий фондларни фарқлай олиш; 

асосий фондлар тузилмасини оптимал шакллантиришни; 

асосий фондларини баҳолаш усулларидан фойдалана олишни; 


239 

асосий фондларни эскириши ва амортизацияси бўйича тасаввурга эга 
бўлиши; 

асосий фондлардан фойдаланиш кўрсаткичларини ҳисоблашни; 

асосий фондлардан фойдаланиҳни яхшилаш йўлларини аниқлай олиш; 

корхона ишлаб чиқариш қуввати ни ҳисоблаш ва рационал фойдаланиш 
бўйича билимга. 
 
Назорат учун вазифалар. 
1.
Асосий фондлар нима ва уларнинг кенгайтирилган ишлаб чиқаришдаги 
роли қандай? 
2.
Асосий ишлаб чиқариш фондлари тузилмаси деганда нима тушунилади 
ҳамда уларнинг саноат тармоқлари бўйича фарқланишига нима сабаб бўлади? 
3.
Замонавий амортизация сиёсатининг моҳияти ва аҳамияти нимада? 
4.
Асосий ишлаб чиқариш фондларидан фойдаланишнинг экстенсив ва 
интенсив кўрсаткичлари қандай? 
5.
Корхона ва саноат тармоғининг ишлаб чиқариш қувватларини ҳисоблаш 
усули, тури ва тушунчалари қандай? 
6.
Замонавий шароитларда асосий фондлар ва корхона ишлаб чиқариш 
қувватидан фойдаланишни яхшилашнинг қандай йўналишлари мавжуд?
 
**
Категориал маълумот учун мисол 
(
Ҳамма асосий фондларга тегишли сўзларни унг томондаги устунга чикаринг.

И ш л а б
ч и қ а р и ш
б и н о л а р и
И н ш о о т л а р
Т у р а р ж о й
У з а т и ш
қ у р и л м а л а р и
К о р х о н а
м а б л а ғ л а р и
И ш ч и к у ч и
Қ у в в а т
м а ш и н а л а р и
в а у с к у н а л а р и
И ш ч и
м а ш и н а л а р в а
у с к у н а л а р
К о м п ю т е р л а р
 
М е т а л л а р
Электродлар 
Станоклар 
Ў л ч о в
а с б о б л а р и
Т а р т и б г а
с о л и ш
а с б о б л а р и
О ш х о н а
 
П р о ф и л а к т о р и й
К л у б
Б о л а л а р
б о ғ ч а с и в а
я с л и л а р
Қ а р з
м а б л а ғ л а р и
Х у с у с и й
м а б л а ғ л а р
Транспорт воситалари 
 
 
А с о с и й ў қ у в қ ў л л а н м а л а р 
1.
Махмудов Э.Х. Корхона иқтисодиёти: Ўқув.қўлл. –Т.: Ўзбекистон ёзувчилар 
уюшмаси Адабиёт жамғармаси нашриёти, 2004. 
2.
Махмудов Э.Х. Исаков М.Ю. Корхона иқтисодиёти: Маъруза матнлари –Т.: ТДИУ, 
2005 
3.
Экономика предприятия. Учебник для ВУЗов. 3-е издание /Под. ред. 
В.Я.Горфинкеля, В.А.Швандара. - М.: Юнити-Дана, 2003.


240 
4.
Акромов Э.А Корхоналарнинг молиявий холати тахлили. – Т.: Молия, 2003.-223 б. 
5.
 
Фарберман Б.Л. Передовўе педагогические технологии., - Т.: «ФАН». 2000.-
130с. 
6.
 
Фарберман Б.Л., Мусина Р.Г. Методологические рекомендации по 
проектированию и реализации педагогических технологий. – Т.: 2002.-57с. 


241 
 
2-илова 
7.1 - чизма. Корхона асосий фондларининг таркиби. 
Корхонанинг
асосий
фондлари
Асосий
ишлаб
чи
=
ариш
фондлари
Асосий
ноишлаб
чи
=
ариш
фондлари
Бинолар
Иншоотлар
Узатиш
=
урилмалар
Инструментлар
ва
ишлаб
чи
=
а
-
риш
инвентари
Ылчов
ва
тартибловчи
асбоблар
Транспорт
воситалари
Х ыжалик
жищозлари
+
увват
машиналари
ва
ускуналар
Ишчи
машина
ва
ускуналар
Ж умладан
авто
-
матлашган
машина
ва
ускуналар


242 
 
 
 
7.2. -чизма.
Корхона асосий фондларини баҳолашнинг турлари
 
Бошлан
\
ич
=
иймат
 
Тикланиш
=
иймати
Тыли
=
Эскиришни
щисобга
олган
щолда
Тыли
=
Эскиришни
щисобга
олган
щолда
Машинанинг
сотиш
нархи
6000
+
200
=
6200 
минг
сым
ташиш
ва
ырнатиш
харажатлари
Эскириш

йилда
50%
га
6200-3100
=
3100 
минг
сым
01.01.2001 
йилга
щолати
3000 
минг
сым
Эскириш

йилда
50%
га
3000-1500
=
1500 
минг
сым


243 
7.3.-чизма. Асосий фондларнинг эскириш турлари 
Ж исмоний
эскириши
Маънавий
эскириши
Асосий
фондларни
иш
билан
таъминлаш
даражаси
Мещнат
=
уролларининг
сифати
Х одимлар
малакасининг
даражаси
Асосий
фондлардан
фойдаланиш
=
оидаларига
риоя
=
илиш
Ишлаб
чи
=
ариш
шарт
-
шароитлари
Асосий
фондларни
=
айта
ишлаб
чи
=
ариш
=
ийматининг
пасайиши
Асосий
фондлар
(
техника
)
нинг
ишлаб
чи
=
ариш
даражаси
ю
=
ориро

былган
турларидан
фойдаланиш
Асосий
фондларнинг
эскириши
ва
уни
белгиловчи
омиллар


244 
Корхона 
 
7.4-чизма. Корхона асосий фондларини қайта ишлаб чиқариш
босқичлари 
Асосий
фондларни
яратиш
Асосий
фондларни
сотиб
олиш
ва
шакллантириш
Асосий
фондларни
истеъмол
=
илиш
(
фойдаланиш

Асосий
фондлар
амортизацияси
Асосий
фондларни
=
айта
тиклаш
ва
уларни
=
оплаш


245 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
МАХМУДОВ ЭРКИН ХАМЗАЕВИЧ
ИСАКОВ МУСОХОН ЮСУПДЖАНОВИЧ 
 
 
 
КОРХОНА ИҚТИСОДИЁТИ 
 
 
(ЎҚУВ ҚЎЛЛАНМА) 
 
 
 
 
 
 
 
 
Техник муҳаррир: М./ойимназаров 
Мусаххих: Д.Бахромов
Комьпютер саҳиловчи ва дизайнер: Ў.Сафаров
 

Download 2,45 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   188   189   190   191   192   193   194   195   196




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish