Tezliklarni qo’shishning relyativistik qonuni

Enshteynning umumiy nisbiylik nazariyasidan Koinotimizning haqiqiy fazosi noevklid fazo ekanligi kelib chiqadi. Boz ustiga, fazomiz geometriyasi vaqt o’tishi bilan o’zgarib boradi, vaqtning o’zi esa fazoning turli nuqtalarida turlicha oqadi. Umumiy nisbiylik nazariyasiga muvofiq fazoning geometrik xossalari, geometriyasining vaqt o’tishi o’zgarishi shuningdek, vaqtning oqish tezligi modda-materiyaning taqsimlanishi va harakatiga bog’liq bo’ladi. O’z navbatida materiyaning harakati va uning fazoda taqsimlanishi fazoning geometriyasiga bog’liq.

Shuning uchun Nyuton tasavvurlaridan kelib chiqqanidek, materiyaning harakatini alohida o’zgarmas, ,,qotib qolgan” mutloq fazoda yuz beradi deb qarash haqiqatda mumkin emas. Ikkala jarayon o’zaro bog’langan: materiyaning taqsimoti va harakati fazo-vaqt geometriyasini o’zgartiradi; fazo-vaqt geometriyasining o’zgarishi esa,unda materiyaning taqsimlanishi va harakatini aniqlaydi. Bu esa fazo ham, vaqt ham mutloq emas, balki nisbiydir-ular aniq sharoitga bog’liq ravishda turli xossalarga ega bo’ladi demakdir.

Relyativistik mexanikaga asoslangan hozirgi zamon fizikasida yuqorida aytganimizdek faqat nisbiy vaqt bor xalos, uni o’lchash uchun takrorlanuvchi fizik jarayondan foydalaniladi. Masalan, qo’l soati millarining aylanishi, mayatniklarning tebranishlari, atomlarning yorug’lik nurlanishi va h.k.