Texnologiyasi

Keramzit xom granulalarga termik ishlov berish - isitish, kuydirish va 
sovitish   
Xom  granulalarni  quritish  pishirishda  ishlatiladigan  aylanma  pechlarda  yoki 
alohida  quritish  agregatlarida  amalga  oshiriladi.  Bu  uncha  katta  bo‘lmagan 
o‘lchamlardan  (6-14mm)  granulalarni  quritish  rejimi  olinadigan  keramzit  sifatiga 
jiddiy tasir etmaydi. Bitta aylanma pechda xam isitish va quydirish ishlarini birga 
bajarilishi  bevosita  xom  granulalar  ishlab  chiqaruvchi  qurilmaning  ishlashiga 
bog‘liq.  Texnologik  nuqtai  nazardan  pechlarning  to‘xtovsiz    ishlashi  uchun  xom 
granulalar  zaxirasi  mavjud  bo‘lishi  kerak.  SHu  sababli  granulalar  quritish 
barabanida  dastlab  quritiladi,  natijada  ularning  mustahkamligi  ortadi  va  uzaro 
elimlanib qolishini oldini oladi. Barabanda granulalar aylanishida yumaloq shaklni 
oladi  va  undagi  yoriqlar  yopiladi.  Korxonalarda  diametri  2,2  va  2,8m,  uzunligi  – 
14m bo‘lgan quritish barabanlari keng qo‘llaniladi.  
SHu bilan birga qatlam tayyorlovchi samarali quritish agregatlari (rasm.7.1.) 
keng  qo‘llanilib,  ularda  xom  granulalar  nol  namlikkacha  va  pishirishdan  oldin 
quritiladi.  Qatlam  tayyorlovchi  quritish  agregati  balandligi  taxminan  10m  li 
vertikal konstruksiyali ko‘rinishda bo‘lib, qabul bunkeri, ikkita qiya panjara (xom 
granulalar  o‘z-o‘zidan  xarakatlanadi),  yukni  tushirish  barabanidan  iborat  bo‘ladi. 

---

124 
 
Xom  granulalarni  quritish  pechdan  chiqayotgan  issiq  gazlar  hisobiga  amalga 
oshiriladi, rasmda yo‘naltiruvchi chiziqlar bilan qo‘rsatilgan. Gazlar dastlab pastki 
panjaradagi  material  orasidan  o‘tadi,  so‘ngra  sirkulyasion  tutun  so‘ruvchi 
yordamida yuqori panjaraga, qolgan qismi esa pastga yuboriladi. 
 
  
Rasm.7.1.  Qatlam  tayyorlovchi:
  1-  korpus;  2-qabul  bunkeri;  3-  material 
miqdorini  ko‘rsatuvchi;  4-  yuqori  qiya  panjara;  5-pastki  qiya  panjara;  6- 
termopara; 7- to‘kuvchi baraban 
 
Keramzit  xom  granulalarini  quritish  aloxida  quritish  agregatlarida  yoki 
pishirish uchun mo‘ljallangan aylanma pechlarda amalga oshiriladi. Bitta aylanma 
pechda  quritish  va  pishirishni  birgalikda  bajarish  xom  granulalarni  tayyorlovchi 
qurilma  va  pechning  tanafussiz  ishlashiga  bog‘liq.  Optimal  rejimda  gilli 
granulalarni  pishirish  keramzit  olish  texnologik  jarayonining  asosiy  qismi 
xisoblanadi.  Gilli  granulalarning  ko‘pchishi  bevosita  aktiv  gazlarning  chiqishi  va 
gilning  piroplastik  xolatga  o‘tishi  bilan  mos  kelishi  shart.  Oddiy  sharoitda  gilni 
kuydirishda  gaz  xosil  bo‘lishi  nisbatan  past  xaroratda  sodir  bo‘ladi,  piroplastikka 
nisbatan.  Masalan,  magniy  karbonatning  dissotsiatsiyasi-  600 
0
S  gacha,  kalsiy 
karbonatining  dissotsiatsiyasi(bo‘linishi)-  950 
0
S  gacha,  gilli  minerallarning 
degidratatsiyasi  esa 800
0
Sgacha xaroratda amalga oshadi.  Organik birikmalarning 

---

125 
 
yonishi past xaroratda boshlanadi, temir oksidlarining tiklanish reaksiyasi esa- 900 
0
S  da  yuz  beradi.  Gilli  granularning  piroplastik  xolatga  o‘tishi-  1000 
0
S  yuqori 
xaroratda yuz beradi.