Texnologiyasi

Perlitga issiqlik ishlov berish 
Termik  ishlov  berish  fraksiyalar  bo‘yicha  amalga  oshiriladi.  Bir  vaqtning 
o‘zida olinadigan chaqiqtosh uchun har bir fraksiyadan kelib chiqib issiqlik ishlov 
berish qurilmalari tanlanadi. 
          Mustahkam  kichik  suvshimuvchanlikka  ega  B  sinfli  perlit  asosidagi 
to‘ldiruvchi olishda issiqlik ishlovi ikki bosqichli sxemada bajariladi; A sinfli perlit 
asosidagi o‘ta engil qum olishda kuydirish ishlari bir bosqichli sxemada bajariladi. 
Perlitga  issiq  ishlov  berish  xomashyoni  kuydirishda  yorilishini  kamaytiradi, 
ko‘pchigan  perlitning  strukturasini  va  ko‘pchish  jarayonini  yaxshilaydi,  tayyor 
mahsulotning mustahkamligini oshiradi va suv shimuvchanlikni kamaytiradi. 
Perlit    xomashyosida  kimyoviy  bog‘langan  suv  termik  ishlovdan  so‘ng  
massa bo‘yicha 1-3% ni tashkil etadi. Termik ishlov aylanma pechlarda qaynovchi 
qatlam  pechlarida  va  boshqalarda  bajariladi.  Termik  ishlov  harorati  xomashyo 
xususiyatlari  va  ko‘pchigan  perlitning  berilgan  tavsifi  asosida  aniqlanadi:  B 
sinfdagi  perlitlar  uchun  300-600
0
S    atrofida  bo‘lib,  gazlarning  pechga  xom 
granulalarni  ortish    donasidagi  harorati  200
0
S,  materialning  keyingi  isish  harorati 
15-20 
0
S/min tashkil etadi. 
            Issiqlik  tayyorlov  pechlarida  suyuq  va  gaz  ko‘rinishidagi  yoqilg‘ilar 
ishlatiladi, shu bilan birga kuydirish pechlaridan chiqadigan gazlar, bu gazlar bilan 
isigan  havo  ham  qo‘llaniladi.  Issiqlik  tayyorlov  pechlaridan  isigan  material  o‘z 
oqimi  yoki  maxsus  qurilmalar  yordamida  kuydirish  pechlariga  uzatiladi.  Isitilgan 
material turli konstruksiyalarga ega pechlar (aylanma, vertikal, qaynovchi qavat)da 
kuydiriladi.  Pechning  konstruksiyasi  kuydirilayotgan  donalar  o‘lchami,  tayyor 
maxsulotning  berilgan  xususiyatlari  va  rejalashtirilgan  mahsuldorlik  bo‘yicha 
tanlanadi.  Mayda  perlit  qumlari  yuqorida  ko‘rsatigan  barcha  konstruksiyadagi 
pechlarda  kuydiriladi,  chaqiq  tosh  va  yirik  qumni  kuydirish  asosan  aylanma 
pechda  bajariladi,  shu  bilan  birga  qaynovchi  qatlam  pechlari  ham  qo‘llaniladi. 
Vertikal  pechlarning  ishlash  prinsipi  quyidagicha:  ma’lum  balandlikdan  erkin 

---

168 
 
tushayotgan  material  donalari  gazlar  harakat  tezligining  etarlicha  o‘zgarishida 
pechning  pastki  konus  qismida  turib  qoladi,  issiq  gaz  ta’sirida  ko‘pchiydi, 
yo‘nalgan  gazlar  oqimida  pechdan  tashqariga  chiqariladi.  Vertikal  pechlarda 
yirikligi 2mm gacha, ko‘pincha 1,2mm gacha maydalangan jinslar kuydiriladi. Bu 
pechda  dastlab  jinslar  isitiladi,  so‘ngra  bir  necha  sekundgacha  pishiriladi.  Bu 
ko‘pchitilgan  qum donalarining darzliligi, yuqori darajada ochiq g‘ovaklar va suv 
shimuvchanligi  (massa  bo‘yicha  500%  ga  etadi),  kichik  mustahkamligi  bilan 
tushuntiriladi.  
Natijada  xomashyoning  kuydirishdagi  darz  ketishida  donalarni  katta 
qismining    o‘lchami  2mm  dan  oshmaydi.  Bir  vaqtning  o‘zida  chaqiqtosh  va  qum 
yoki faqat chaqiqtoshni kuydirishda aylanma pechlar qo‘llaniladi, uning o‘lchami, 
aylanish  tezligi  va  burchak  qiyaligi  berilgan  kuydirishning  davomiyligi  va 
agregatning mahsuldorligi bo‘yicha tanlanadi.