Texnologiyasi instituti

 
 
Gazlamalarni   qirqish. 
 
To`qimachilik sanoatida ishlatiladigan materiallarning xususiyati va tuzilishi (strukturasi) va 
tikiladigan  kiyimlar  assotimenti  turli-tumandir.  Shuning  uchun  gazlamalarni  bichish  usullari  ham 
xilma-xildir. 
 
Gazlamalarni  bichishning  ikki  xil  usuli:  gazlamani  universal  asbobda  va  maxsus  asbobda 
bichish usullari bor. 

---

 
31 
 
Gazlamalarni  universal  usulda  bichishda  xilma-xil  qaychilar  va  arralar  ishlatiladi.  Bundan 
tashqari  universal  usulda  qirqishda  EZM-2,  EZDM-1,  EZDM-2,  OM-2,  OM-3,  Vyengriya  "Pan-
noniya" firmasining Ss-529, Ss-530 markali vertikal va disk pichoqli ko`chma bichish mashinalari 
ishlatiladi. Bu mashinalar to`shamani alohida qismlarga (sektsiyalarga) bo`lish, shuningdek alohida 
detallarni qirqish uchun ishlatiladi. 
 
Vertikal pichoqli EZM-2, Cs-529, Cs-530 markali ko`chma bichish mashinalarining qirqish 
organi kengligi 20-22 mm., qalinligi 1-1,5 mm.li po`lat pichoqdir. Pichoqning charxlangan tig`ining 
burchagi  15-20
0
,  o`rtacha  tezligi  3  m/s.  Bu  mashinalar  bandligi  150-180  mm.  gacha  bo`lgan 
to`shamalarni  kesishga  qodir.  Hozir  vertikal  pichoqli  ko`chma  bichish  mashinalarini  takomil-
lashtirish ustida ish  olib borilmokda. Buning uchun elektr dvigatel podshipniklari avtomatik  moy-
lanadigan, mashina mexanizmlari gazlama changidan, tolalardan, iplardan mexanik yo’l bilan toza-
lanadigan qilinmoqda, pichoq tig`ini charxlash va qirovini to`kishni avtomatlashtirilmoqda. 
 
Pichoqning  xizmat  muddatini  oshirish  uchun  ko`rinishi  har  xil  qilinmoqda.  Masalan,  juda 
dag`al  materiallarni  kesish  uchun  dami  silliq  pichoqlar,  maxsus  kiyimlar,  qalin  gazlamalarni  va 
dag`al  sun`iy  charmni  qirqish  uchun  dami  arrasimon,  serpardoz  va  sintetik  tolali  gazlamalarni 
qirqish uchun dami to`lqinsimon pichoqlar ishlatish tavsiya etilmoqda. 
 
Disk  pichoqli  EZDM-1,  EZDM-2,  OM-2,  OM-3  mashinalarning  qirqish  organi  diametri 
120-150 mm., qalinligi 1,5 mm. li disk pichoqdir. Disk pichoq charxlangan tig`ining burchagi 15-
20
0
.  U  soat  strelkasiga  qarama-qarshi  tomonga  harakat  qiladi.  Tezligi  9-10  m/s.  Bu  mashinalar 
to`shamani  alohida  qismlarga  (seksiyalarga)  bo`lishda  va  shakllari  murrakab  bo`lmagan  detallarni 
qirqishda ishlatiladi. Bunday mashinalardan ich kiyimlik va ko`ylaklik ip gazlamalarni, ipak, yupqa  
jun  va  yarimjun  gazlamalarni,  shuningdek  astarlik  gazlamalarni  bichishda  foydalaniladi.  Bunda 
to`shamaning  balandligi  5-7  sm.dan  ortmasligi  kerak.  Chet  davlatlarda  ko`pburchak  shaklidagi 
pichoqli mashinalar ham mavjud. 
 
Lenta pichoqli ZLSHV, RL-3A, RL-3B, RL-4, RL-6 markali statsionar mashinalar ma`lum 
o`lchamdagi  to`plama  sektsiyalaridan  mayda  detallarni  va  murakkab  shaklli  detallarni  uzil  kesil 
qirqib  olish  uchun  ishlatiladi.  Ular  ikki  va  to`rt  shkivli  bo`ladi.  Hozirgi  vaqtda  ko`pincha  to`rt 
shkivli mashinalar ishlab chiqarilmaoqda. Bu mashinalarning qirqish organi shkivlarga tortilgan bir 
tomoni  charxlangan eni  20 mm.ga  yaqin,  qalinligi  0,4-0,7 mm. po`lat  lentadan iborat.  Lenta pich-
oqning  harakat  tezligi  shkivlar  diametriga  va  ularning  aylanish  tezligiga  bog`liq  bo`ladi.  Lenta 
pichoqning tezligi 20 m/sek. bo`lib, lentaning charxlangan tig`i 15-20
0
 burchakli, shkivlarning dia-
metri 1000 mm. Bu mashinalar balandligi 250 mm. gacha bo`lgan to`shamalarni bichadi. 
 
Lenta pichoqli mashinalarning ko`pchiligida pichoq tig`ini avtomatik charxlaydigan mosla-
ma, mashina mexanizmiga ip yoki charx gardi tushishiga yo`l quymaydigan g`ilof, shuningdek, ish-
chi qo`lini jarohatlanishdan saqlaydigan, bosimni tez o`zgartiradigan moslamalar bo`ladi. 

---

 
32 
 
Lentali  mashinaning  pichog`i  qizib  ketishi  natijasida  bichilayotgan  sintetik  materiallar  eriy 
boshlashi  mumkin.  Bunga  yo`l  quymaslik  uchun  mashinalar  tezligini  o`zgartiradigan  moslama 
o`rnatilgan.  Pichoq  bilan  gazlama  orasida  hosil  bo`ladigan  ishqalanish  kuchini  kamaytirish  uchun 
pichoq  kerosin  va  mashina  moyi  aralash  suyuqlik  yordamida  moylanib  turiladi.  Pichoq  yuqoridan 
pastga qarab harakatlanadi. 
 
Bundan  tashqari  bichish  sexida  AQSH  "Gerber"  firmasining  S-91  avtomatik  bichish  siste-
masini qo`llash mumkin.